1945

26 kwietnia

Zajęcie Szczecina przez 65 Armię II Frontu Białoruskiego. Wojennym komendantem miasta został płk. Aleksander Fiedotow.

28 kwietnia

Do Szczecina przyjeżdża po raz pierwszy Piotr Zaremba.

30 kwietnia

23-osobowa polska „Grupa Operacyjna Szczecin” rozpoczyna tworzenie administracji miejskiej.

2 maja

Na terenie Szczecina przebywa 210 Polaków.

3 maja

Władze radzieckie wyznaczyły Ericha Spiela, frontowego pełnomocnika Narodowego Komitetu Wolne Niemcy, na burmistrza Szczecina. Jego zadaniem było rozpoczęcie odbudowy niemieckiej administracji.

4-5 maja

Do Szczecina przybywają pierwsze zorganizowane grupy osadników polskich skierowane przez Polski Związek Zachodni z Poznania (ok. 900 osób).

16 maja

Ukazał się pierwszy numer polskiej gazety „Głos Nadodrzański”.

19 maja

Władze polskie muszą opuścić Szczecin na polecenie władz radzieckich.

9 czerwca

Polski Zarząd Miasta wraca do Szczecina. Oznacza to dwuwładzę w mieście, w którym działają także władze niemieckie.

19 czerwca

Władze polskie ponownie muszą opuścić miasto.

3 lipca

Marszałek Gieorgij Żukow przekazuje na ręce Pełnomocnika Rządu RP na Pomorze Zachodnie (późniejszego pierwszego wojewody szczecińskiego) ppłk Leonarda Borkowicza i Piotra Zaremby ostateczną decyzję o przekazaniu miasta władzom polskim.

5 lipca

Polacy ostatecznie przejmują miasto z rąk komendanta wojennego płk. Aleksandra Fiedotowa.

8 lipca

Przy ul. Jagiellońskiej rozpoczyna działalność Punkt Etapowy nr 2 Państwowego Urzędu Repatriacyjnego.

9 lipca

Ukazał się pierwszy numer „Wiadomości Szczecińskich”.

2 sierpnia

W Poczdamie zakończyła się konferencja Wielkiej Trójki (Harry Trumann, Clement Richard Atlee, Józef Stalin). Podpisane umowy gwarantowały Polsce objęcie w posiadanie Szczecina oraz granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej.

12 sierpnia

Z zajezdni Niemierzyn wyjechał w kierunku Bramy Portowej pierwszy tramwaj inaugurując linię nr „3”.

15 sierpnia

Kardynał August Hlond na mocy specjalnych pełnomocnictw Stolicy Apostolskiej ustanowił administratorów apostolskich na terytorium włączonym do Polski. Na Pomorze Zachodnie powołał ks. Edmunda Nowickiego z tytułem Administratora Apostolskiego Kamieńskiego, Lubuskiego i Prałatury Pilskiej. Siedziba tej administracji kościelnej znajdowała się w Gorzowie Wielkopolskim.

17 sierpnia

Na dworzec Szczecin Główny po odbudowanych torach wjechał pierwszy pociąg.

2 września

Przy al. Piastów otwarto pierwszą szkołę powszechną, pierwsze gimnazjum i liceum ogólnokształcące. Organizatorem, a następnie wieloletnim dyrektorem szkoły średniej była Janina Szczerska.

11-13 września

W Szczecinie obradował Zjazd Onomastyczny mający na celu ustalenie metod naukowych związanych ze zmianą nazewnictwa geograficznego na ziemiach włączonych do Polski. W zjeździe uczestniczył ks. prof. Stanisław Kozierowski, autor wielu nazw na Pomorzu Zachodnim.

20-21 września

W Schwerinie nastąpiła delimitacja granicy polsko-niemieckiej na zachód od Szczecina, przeprowadzona z udziałem ppłk. Leonarda Borkowicza, Piotra Zaremby i gen. Pawła Batowa.

1 października

Trwała akcja „odniemczania” (polonizacji), zorganizowana przez Urząd Informacji i Propagandy, polegająca na usuwaniu niemieckojęzycznych napisów, szyldów, nazw ulic i symboli.

2 października

Utworzono powiat ziemski szczeciński, przedwojenną nazwę Randow zastąpiono nazwą powiat welecki z siedzibą w Policach. Ponieważ Police były wyłączone z polskiej administracji, władze powiatu początkowo przebywały w Nowym Warpnie, a następnie w szczecińskiej dzielnicy Głębokie.

7 października

Ukazał się pierwszy numer „Kuriera Szczecińskiego”. Z udziałem premiera Rządu Jedności Narodowej Edwarda Osóbki-Morawskiego odbył się lokalny zjazd Polskiej Partii Socjalistycznej.

14 października

Kolumnami samochodowymi przybyła pierwsza grupa polskich repatriantów z Zachodu, którzy ze Szczecina rozjeżdżali się dalej po kraju. Otwarto pierwszy odbudowany most.

16 października

W mieście szalała epidemia tyfusu, na który zmarło ponad 300 osób.

20 października

Władze miejskie przejęły od władz radzieckich Browar Szczeciński (Stettiner Brauerei), jeden z największych na Pomorzu Zachodnim.

25 października

Powołano delegaturę Urzędu Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Pomorze Zachodnie, na czele którego stanął zastępca ppłk. Leonarda Borkowicza, (wicewojewoda) Jan Kaniowski.

3 listopada

Rozpoczęły się zajęcia w pierwszych szkołach zawodowych - Miejskim Gimnazjum Kupieckim i Liceum Handlowym.

9-10 listopada

W Szczecinie przebywał minister obrony narodowej, marszałek Polski gen. Michał Rola Żymierski.

12 listopada

W porozumieniu z rosyjskim gen. Anisimowem w dzielnicy Skolwin utworzono osiedle niemieckie o charakterze obozu pracy.

13 listopada

Utworzone zostało Ministerstwo Ziem Odzyskanych z Władysławem Gomułką na czele, którego zadaniem było rozwiązywanie specyficznych problemów po przejęciu przez Polskę ziem postulowanych.

14 listopada

Do Szczecina przybywa 100-tysięczny repatriant z Zachodu.

20 listopada

Sojusznicza Rada Kontroli w Niemczech zatwierdziła plan wysiedlenia Niemców z Polski. Ze Szczecina wyruszała większość transportów do miejsc docelowych.

4 grudnia

Na Gumieńcach utworzono punkt etapowy dla Niemców opuszczających Polskę.

Z udziałem ministrów Eugeniusza Kwiatkowskiego i Stefana Jedrychowskiego odbyła się w Szczecinie pierwsza konferencja poświęcona gospodarce morskiej.

10 grudnia

Na pierwszym posiedzeniu zebrała się Tymczasowa Miejska Rada Narodowa. Członkami tego gremium były osoby delegowane przez legalnie działające partie i organizacje społeczno-zawodowe. Przewodniczącym rady został Józef Gendaszczyk.

26 grudnia

Otwarcie Teatru Małego przy al. Wojska Polskiego. Sztuką premierową były „Grube ryby” Michała Bałuckiego.

31 grudnia

W Szczecinie przebywało już ponad 26 tys. Polaków, głównie przybyszy z Polski centralnej. Wkrótce proporcje zaczęły się zmieniać i zwiększyła się ilość ludności z terenów wschodnich utraconych na rzecz ZSRS. Szacunkowa liczba ludności niemieckiej wynosiła ok. 60-70 tys.

1946

15 stycznia

Ogłoszono dwa pierwsze wyroki śmierci wydane w trybie doraźnym przez Sąd Okręgowy. Skazanymi byli dwaj funkcjonariusze Miejskiej Straży Ochronnej: Zygmunt Majewski i Henryk Metych, za morderstwo popełnione z niskich pobudek na osobie Henryka Popławskiego 21 grudnia na Niebuszewie. Kary śmierci przez powieszenie wykonano 29 marca na dziedzińcu więzienia.

27 stycznia

Oficjalne uroczyste otwarcie ośrodka radiowego jako pierwszej rozgłośni radiowej na ziemiach zachodnich.

30 stycznia

Powołana została Delegatura Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym.

14 lutego

Podpisane zostało porozumienie polsko-brytyjskie w sprawie organizacji przesiedlenia Niemców. W wyniku akcji określonej kryptonimem „Jaskółka”, w ciągu kilku miesięcy wysiedlono 760 tys. Niemców.

16 lutego

Z Koszalina powrócił Urząd Pełnomocnika Rządu RP na Okręg Pomorze Zachodnie (późniejszy Urząd Wojewódzki). Uruchomiono gazownię miejską.

20 lutego

Wojskowe władze radzieckie przekazały 4-kilometrowy odcinek nabrzeża w tzw. Rejonie Portowym Dolnej Odry (między nabrzeżami „Ucho” i „Drab”).

22 lutego

Rozpoczęło się systematyczne, przymusowe wysiedlanie Niemców do brytyjskiej strefy okupacyjnej. Pierwszy pociąg z 1500 wysiedleńcami z Białogardu przybył do stacji Szczecin-Turzyn o godz. 7.30, jednak z powodu nieprzewidzianych trudności w dalszą drogę do Lubeki pociąg wyruszył dopiero 27 lutego o godz. 12.00.

24 lutego

Powołano Wojewódzki Komitet Żydów Polskich. Szczecin był w tym czasie jednym z największych w Polsce skupisk Żydów ocalałych z Holocaustu i repatriowanych z ZSRS.

8 marca

Na mocy dekretu o majątkach opuszczonych i poniemieckich, majątek obywateli Rzeszy Niemieckiej na terenie państwa polskiego przeszedł na własność Rzeczypospolitej.

13-14 kwietnia

W pierwszą rocznicę zajęcia Szczecina odbyła się patriotyczna manifestacja „Trzymamy straż nad Odrą”.

1 maja

Pod hasłem sojuszu robotniczo-chłopskiego odbyły się wiece i manifestacje polityczne.

3 maja

Po raz drugi uroczyście obchodzono rocznicę Konstytucji 3 maja.

5 maja

Do Sądu Okręgowego w trybie doraźnym został skierowany akt oskarżenia przeciwko niemal całemu personelowi punktu zbornego dla wysiedlanych Niemców przy ul. Małopolskiej 19. Aresztowanym prokuratura zarzuciła zorganizowany rabunek odzieży i pieniędzy repatriantów niemieckich.

9 maja

W al. Wojska Polskiego odbyła się defilada oddziałów wojskowych i pocztów sztandarowych organizacji politycznych i społecznych. Na pl. Teatralnym przemianowanym przy tej okazji na pl. Żołnierza Polskiego odbył się apel poległych.

26 maja

Zakończył się pierwszy etap integracji ziem zachodnich z Polską. Polegał on na unifikacji nazewnictwa urzędów administracji rządowej i podziału terytorialnego.

14 czerwca

Pod przewodnictwem dr. Konrada Patka rozpoczęła swoją działalność Wojewódzka Rada Narodowa.

17 czerwca

Do Szczecina zawinął pierwszy statek handlowy. Był nim szwedzki motorowiec m/s „Ruth”.

30 czerwca

Referendum ludowe.

8 lipca

Administracji polskiej przekazana została, po zdemontowaniu urządzeń fabrycznych, tak zwana „enklawa policka”.

10 lipca

Przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Szczecinie zapadł wyrok, w którym skazano na długoletnie kary więzienia od 3 do 10 lat ośmiu młodych ludzi (21-23 lata) za utworzenie na terenie miasta nielegalnej zbrojnej organizacji wojskowej „Polskie Wojsko Zjednoczone”.

21-22 września

W Szczecinie obradował Zjazd Autochtonów Pomorza Zachodniego.

21 listopada

Inauguracja pierwszego roku akademickiego w szczecińskiej filii poznańskiej Akademii Handlowej. Rektorem nowo powstałej pierwszej wyższej uczelni Szczecina został prof. Józef Górski. Naukę rozpoczęło 1 750 studentów.

1 grudnia

Zarządzeniem ministra oświaty Czesława Wycecha powołano w Szczecinie Szkołę Inżynierską. Na pierwszy rok studiów przyjęto 297 studentów. Rektorem został mgr inż. Ryszard Babiński. Oficjalna inauguracja roku akademickiego nastąpiła 8 marca 1947 r.

9 grudnia

Ze Szczecina odjechał ostatni transport z niemieckimi wysiedleńcami do brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec.

31 grudnia

Miasto liczy 109 tys. mieszkańców, w tym 5,4 tys. Niemców.

1947

19 stycznia

W warunkach terroru politycznego odbyły się wybory do Sejmu Ustawodawczego.

17 marca

Wydział Kultury Urzędu Wojewódzkiego Szczecińskiego przy poparciu wojewody Leonarda Borkowicza rozpoczął „osadnictwo literatów”. W ramach tej akcji w Szczecinie zamieszkali m.in.: Konstanty Ildefons Gałczyński, Jerzy Andrzejewski, Edmund Osmańczyk i Andrzej Braun.

2-15 maja

Rozpoczęła się akcja „Wisła”, w ramach której na Pomorze Zachodnie przesiedlono około 50 tys. Ukraińców. Część z nich osiedliła się później w Szczecinie.

19 czerwca

Ukazał się pierwszy numer „Głosu Szczecińskiego”, który przynosił regularny serwis wiadomości z kraju i ze świata. Od kwietnia 1949 r. pismo to stało się oficjalnym organem prasowym Komitetu Wojewódzkiego PZPR.

18-19 września

Władze polskie przejęły od władz radzieckich Port Centralny.

16-19 października

Z wizytą duszpasterską przebywał na Pomorzu Zachodnim prymas Polski ks. kard. August Hlond.

5 listopada

Utworzono Państwową Szkołę Morską.

31 grudnia

W ostatnim dniu roku Szczecin liczył 135,7 tys. mieszkańców (w tym 4 tys. Niemców), 37% stanowili repatrianci (w tym 31% ze Wschodu), a 67% osadnicy. Tylko 4% mieszkańców przekroczyło 60. rok życia.

1948

20 marca

Rada Ministrów podjęła decyzję o powołaniu w Szczecinie Akademii Lekarskiej.

24 marca

W Stoczni Szczecińskiej nastąpiło pierwsze w Polsce wodowanie statku morskiego s/s „Oliwia”.

25 maja

Z inicjatywy środowisk artystycznych Szczecina rozpoczął działalność Klub Związków i Stowarzyszeń Twórczych 13 Muz.

11 czerwca

Utworzenie Stoczni Szczecińskiej (na byłych niemieckichterenach stoczni „Oderwerke” i „Vulcan”). Od 1959 r. nosiła imię Adolfa Warskiego.

lipiec

Nowy szef Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego ppłk Józef Mrozek ujawnił wiele przestępstw w kręgach władzy, w tym również oficerów UB, za co został usunięty i zastąpiony na tym stanowisku przez płk. Jan Olkowskiego.

15-21 grudnia

Po zjeździe zjednoczeniowym partii robotniczych (wchłonięciu PPS przez PPR) I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej został Wiktor Kłosiewicz, a I sekretarzem KM PZPR został Stefan Ciołkowski.

1949

20-22 stycznia

W Szczecinie obradował Walny Zjazd Delegatów Związku Literatów Polskich, na którym za obowiązujący w literaturze uznano realizm socjalistyczny.

22 lutego

Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej honorowym obywatelem Szczecina został marszałek ZSRS Konstanty Rokossowski.

Lipiec

Powstał Antyfaszystowski Blok Demokratyczny „Antifa” - organizacja społeczno-polityczna skupiająca Niemców zatrudnionych w jednostkach radzieckich stacjonujących w Szczecinie.

1950

6 lutego

Przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Szczecinie rozpoczął się proces André Robineau, sekretarza Konsulatu Francuskiego w Szczecinie oskarżonego o szpiegostwo.

marzec

W całym kraju trwała kampania składania podpisów pod apelem Komitetu Światowego Kongresu Obrońców Pokoju w sprawie zakazu produkcji broni atomowej. Na Pomorzu Zachodnim pod apelem podpisało się 50% ludności.

23 kwietnia

W przeddzień piątej rocznicy zajęcia Szczecina przez wojska radzieckie odsłonięto Pomnik Wdzięczności dla Armii Radzieckiej na pl. Żołnierza.

7 czerwca

Zakończenie urzędowania Piotra Zaremby na stanowisku prezydenta miasta. Zgodnie z ustawą o terenowych organach jednolitej władzy państwowej z marca 1950 r., przewodniczącym Prezydium MRN został Stanisław Germałowicz.

6 lipca

Polska i Niemiecka Republika Demokratyczna podpisały układ w Zgorzelcu, w którym NRD uznała granicę polsko-niemiecką na Odrze i Nysie Łużyckiej.

13 lipca

Ponad 50 tys. szczecinian wzięło udział w manifestacji przeciwko interwencji USA w Korei.

1 października

W sali posiedzeń Wojewódzkiej Rady Narodowej odbyła się I Wojewódzka Konferencja Obrońców Pokoju w Szczecinie. Uczestnicy konferencji wystosowali listy do Bolesława Bieruta i Józefa Stalina.

21-22 października

Na polecenie centrali Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego przeprowadził akcję pod kryptonimem „K” wymierzoną w tzw. „wrogi element” związany z kolportowaniem „szeptanej propagandy” w przeddzień reformy walutowej. W wyniku nocnej akcji aresztowano na terenie województwa 247 osób.

31 grudnia

W Szczecinie mieszkało 179 tys. osób, z czego 126 tys. pochodziło z Polski centralnej (70%), 39,5 tys. z ziem utraconych na wschodzie (22%). Liczba dzieci urodzonych po wojnie w Szczecinie wynosiła 1,5 tys., co stanowiło 0,8% obywateli. W 1950 r. Szczecin osiągnął największy w kraju współczynnik rodności, który wynosił 49 promili.

1951

26 lutego

Decyzją rządu nastąpiła likwidacja tymczasowej administracji kościelnej na ziemiach zachodnich. Na jej podstawie usunięto administratorów apostolskich mianowanych przez kard. Augusta Hlonda, powołując w ich miejsce wikariuszy generalnych. Wikariuszem generalnym w Gorzowie Wlkp. został ks. Tadeusz Załuczkowski, dotychczasowy dziekan szczeciński.

9 kwietnia

W centrum Szczecina doszło do demonstracji ulicznych po tym, jak pijany porucznik radziecki zastrzelił Polaka Mariana Szulca i ranił kilka innych osób. Liczący około 2 tys. tłum starł się z oddziałami MO, UB i KBW. Zginęły dwie kolejne osoby. W wyniku zamieszek aresztowano 210 osób, 25 stanęło przed sądem, z których 20 skazano na kary więzienia.

1952

15 marca

Ksiądz Zygmunt Szelążek został nowym wikariuszem kapitulnym diecezji gorzowskiej.

27 kwietnia

"Na pl. Dzierżyńskiego (obecnie Armii Krajowej) odbył się wiec przyjaźni polsko-niemieckiej, na którym zgromadzono ok. 50 tys. osób. 30-osobową delegację „przodowników pracy” z NRD przewieziono w uroczystej kawalkadzie od przejścia w Rosówku do centrum miasta.

28 października

" W atmosferze terroru politycznego odbyły się wybory do Sejmu PRL. Posłami z okręgu nr 40 w Szczecinie zostali: Władysław Korczyc

30 listopada

Ksiądz prymas Stefan Wyszyński podczas wizyty duszpasterskiej w Szczecinie ogłosił swoją nominację kardynalską. W kazaniu wygłoszonym w kościele pw. św. Jana Chrzciciela powiedział: „Uderza mnie to, że chyba stosowniejszej pory na tę wiadomość nie było, właśnie tu – w Szczecinie”.

1954

17 lipca

Prezydium Rządu podjęło decyzję o utworzeniu w Szczecinie Wyższej Szkoły Rolniczej.

2 listopada

Wydział ds. Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej rozpoczął sporządzanie „Planu rozdysponowania nieczynnych obiektów sakralnych”. Na liście wojewódzkiej znalazło się 231 kościołów i obiektów sakralnych, z czego 22 w Szczecinie, przeznaczonych do rozbiórki.

5 grudnia

Przeprowadzono pierwsze po wojnie wybory powszechne do rad narodowych wszystkich szczebli. Według oficjalnych danych w wyborach w Szczecinie wzięło udział 93,41%% uprawnionych do głosowania.

18 grudnia

Na pierwszej sesji Miejskiej Rady Narodowej funkcję przewodniczącego Prezydium MRN objął Jerzy Zieliński (do 31 lipca 1962 r.), oddelegowany na to stanowisko przez Komitet Wojewódzki PZPR.

1955

11 stycznia

Wojska radzieckie przekazały władzom polskim ostatnią część portu szczecińskiego.

6 lutego

Jezuici otrzymali zakaz działalności na terenie Szczecina. Trwał on do 1957 r. i dotyczył szczególnie działalności o. Władysława Siwka, zasłużonego duszpasterza kierującego Instytutem Wyższej Kultury Religijnej.

3 września

W wyniku połączenia Wyższej Szkoły Ekonomicznej i Szkoły Inżynierskiej powstała Politechnika Szczecińska.

1956

17 stycznia

Komitet Wojewódzki PZPR w Szczecinie poinformował, że decyzją władz centralnych od lutego będzie ukazywał się w Szczecinie nowy tygodnik społeczno-kulturalny „Ziemia i Morze”, który ma przyczynić się do rozwoju życia kulturalnego od Szczecina po Gdańsk. Dominować ma w nim problematyka ziem zachodnich i krajów nadbałtyckich.

25 kwietnia

W przeddzień 11. rocznicy zdobycia Szczecina przez Armię Czerwoną odbyły się liczne akademie i masówki w zakładach pracy. W związku z komunikatem o aresztowaniu byłych pracowników Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego Romana Romkowskiego i Anatola Fejgina również prasa szczecińska przypomniała nadużycia szefa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Szczecinie, Eliasza Kotona.

19 maja

Ukazał się pierwszy numer tygodnika „Ziemia i Morze”. Pismo redagowane przez Marię Boniecką podjęło zdecydowaną krytykę negatywnych stron życia w PRL.

10 sierpnia

W Szczecinie powołano Tymczasowy Wojewódzki Zarząd Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Ukraińców w Polsce.

21 sierpnia

Prezydium Rządu podjęło uchwałę nr 536 w sprawie perspektywicznego planu rozwoju Szczecina, stwierdzając, że „miasta należy rozwijać jako wielki ośrodek portowo-przemysłowy, jeden z ważnych w kraju ośrodków życia kulturalno-oświatowego oraz ośrodek administracji gospodarczej i społeczno-politycznej w skali województwa. Miasto należy planować na perspektywiczną liczbę 400 tys. mieszkańców”.

21 października

Generał Mieczysław Boruta-Spiechowicz został entuzjastycznie wniesiony na wiec oficerów rezerwy. Mówił o krzywdach minionego okresu, ale nie dopuścił do marszu na konsulat radziecki.

22 października

Pod hasłem „Cała władza w ręce ludu pracującego” odbył się w hali sportowej przy ul. Narutowicza masowy wiec szczecinian na znak poparcia dla Władysława Gomułki.

25-26 października

Nastąpiły zmiany we władzach Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Szczecinie. I sekretarzem został Józef Kisielewski, a sekretarzami wybrano liberalnych działaczy, takich jak Wit Drapich, Zdzisław Łaski, Stanisław Drozd i Stanisław Rychlik.

30 listopada

Na wiadomości o rewolucji węgierskiej w szczecińskich stacjach krwiodawstwa zgłosiło się ponad 100 osób chcących oddać krew dla ofiar na Węgrzech.

1 grudnia

Prymas Stefan Wyszyński mianował ordynariuszem diecezji gorzowskiej bp. Teodora Benscha, który podczas ingresu zaapelował do rodziców, aby domagali się wprowadzenia religii do szkół.

10-11 grudnia

W godzinach popołudniowych i nocnych doszło w Szczecinie do rozruchów ulicznych, podczas których tłum zaatakował I Komisariat Milicji Obywatelskiej, gmach więzienia i prokuratury przy ul. Stoisława, a także konsulat radziecki przy ul. Piotra Skargi. Przed budynkiem Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej zdemolowano gabloty propagandowe. Rannych zostało kilkadziesiąt osób, w tym osiem w stanie ciężkim odwieziono do szpitala. Aresztowano 93 uczestników demonstracji.

1957

5 stycznia

W domu parafialnym przy kościele pw. Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej w Szczecinie odbyło się spotkanie ks. Andrzeja Czechowicza z kandydatami na poslów: Witem Drapichem

20 stycznia

Odbyły się wybory do Sejmu PRL.

30 stycznia

Biskup Teodor Bensch poinformował władze o usunięciu ze stanowisk kościelnych tzw. księży patriotów, którzy w okresie stalinowskim współpracowali z władzami PRL.

31 grudnia

Szczecin zamieszkiwało 233 126 osób, w tym przesiedleńców z innych województw – 63%, repatriantów ze wschodu – 30,8%, z zachodu – 6,2%. Najwięcej osób pochodziło z województwa warszawskiego (10%), poznańskiego (9,2%), a najmniej z białostockiego (0,9%) i olsztyńskiego (0,7%).

1958

4-5 lutego

Dwudniowy strajk w Hucie „Szczecin”. Przywódca strajku Mieczysław Sibilski został aresztowany.

1959

luty

Rozwiązano Zarząd Związku Inwalidów Wojennych, którego przewodniczącym był gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz. Zdaniem Służby Bezpieczeństwa gen. Spiechowicz prowadził wrogą działalność polityczną, która polegała przede wszystkim na odbywaniu posiedzeń w prywatnych mieszkaniach.

20-28 czerwca

W Szczecinie odbyły się centralne uroczystości Dni Morza i Marynarki Wojennej. W zakończeniu uroczystości uczestniczyli: I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułki, premier Józef Cyrankiewicz, minister obrony narodowej gen. Marian Spychalski oraz delegacja partyjno-rządowa Bułgarii.

17-18 lipca

W nadzwyczajnym posiedzeniu Miejskiej Rady Narodowej uczestniczył sekretarz generalny KC KPZR Nikita Siergiejewicz Chruszczow, któremu wręczono dyplom honorowego obywatela Szczecina. Delegację radziecką i polskie władze partyjno-rządowe z Władysławem Gomułką i Józefem Cyrankiewiczem na wiecu zorganizowanym na Jasnych Błoniach witały tysiące szczecinian.

31 grudnia

Szczecin liczył 261 038 mieszkańców. W ramach drugiej repatriacji z ZSRS w latach 1955-59 w Szczecinie osiedliło się ok. 5 tys. Polaków.

1960

4 lutego

Plenum KW PZPR wybrało na I sekretarza Antoniego Walaszka (pełnił tę funkcję do 1970 r.)

1 września

Przy ul. Witkiewicza oddano do użytku pierwszą w Szczecinie „szkołę tysiąclecia”.

31 grudnia

Liczba ludności Szczecina wzrosła do 270 073 mieszkańców, osiągając tym samym stan ludności z 1939 r.

1961

16 maja

Powołany został do życia Instytut Zachodniopomorski. Prowadzone przez niego badania naukowe zostały skoncentrowane na kierunkach: historycznym, socjologiczno-demograficznym, ekonomicznym ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki morskiej, przestrzenno-geograficznym i na zagadnieniach stosunków polsko-niemieckich.

1962

2 czerwca

Prezydium Wojewódzkiego Frontu Jedności Narodu omówiło i zatwierdziło plan obchodów „Tysiąclecia Państwa Polskiego” na lata 1960-1966 na terenie województwa i poszczególnych powiatów.

9 października

Na Jasnych Błoniach odbył się wiec mieszkańców miasta i wracających z ćwiczeń oddziałów wojskowych z Polski, NRD i ZSRS. Podczas uroczystego przejazdu przez miasto rozpędzony czołg wjechał w tłum ludzi powodując masakrę.

1964

16 lipca

Plenum Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu zatwierdziło program obchodów XX-lecia Państwa Polskiego oraz oceniło dotychczasową realizację przebiegu zbiórki na Społeczny Fundusz Budowy Szkół. W ramach realizowanego od 1959 r. programu „Tysiąc szkół na tysiąclecie państwa polskiego” w województwie szczecińskim oddano do użytku 38 szkół-pomników.

31 grudnia

Liczba ludności Szczecina przekroczyła 307 600 osób.

1965

26 kwietnia

W 20. rocznicę zdobycia Szczecina Miejska Rada Narodowa nadała tytuł honorowego obywatela miasta gen. Pawłowi Batowowi, dowódcy 65. Armii II Frontu Białoruskiego.

18 listopada

W związku z listem biskupów polskich do biskupów niemieckich zawierających słowa: „Wybaczamy i prosimy o wybaczenie…”, w prasie szczecińskiej, w ślad za prasą centralną, rozpoczęła się kampania skierowana przeciwko polskiemu episkopatowi.

31 grudnia

Liczba mieszkańców Szczecina wynosi 321 tysięcy.

1966

8 maja

Odbyły się uroczystości państwowe w związku z zakończeniem Sztafety Tysiąclecia połączone z obchodami 21. rocznicy rozgromienia III Rzeszy.

20 czerwca

Dni Morza wkomponowane zostały w program obchodów tysiąclecia. Manifestacja z udziałem 150 tys. osób odbywała się pod hasłem „1000 lat nad Odra i Bałtykiem. Myśmy tu nie przyszli".

5 listopada

Z udziałem prymasa Stefana Wyszyńskiego przy kościele pw. Św. Jana Ewangelisty w Szczecinie odbyły się główne uroczystości kościelne z okazji "Millenium".

1967

28 października

Odsłonięcie Pomnika Braterstwa Broni Żołnierzy Polskich i Radzieckich na Cmentarzu Centralnym. Na pomniku umieszczono napis: „Bohaterom poległym na piastowskim szlaku”.

1968

12 marca

W szczecińskich zakładach pracy, podobnie jak w całym kraju, odbywały się wiece, podczas których wysuwane były żądania ukarania inspiratorów „awantur’ w Warszawie oraz usunięcia z PZPR „syjonistów”.

16 marca

W trzech szczecińskich uczelniach wyższych: Politechnice Szczecińskiej, Pomorskiej Akademii Medycznej i Wyższej Szkole Rolniczej odbyły się nadzwyczajne posiedzenia senatów i komitetów uczelnianych PZPR, na których uchwalono apele do młodzieży akademickiej Szczecina, solidaryzując się ze stanowiskiem rektora i Senatu Politechniki Śląskiej w sprawie zajść, jakie miały miejsce 8 marca na Uniwersytecie Warszawskim.

18 marca

W hali Stoczni Szczecińskiej odbyła się manifestacja aktywu partyjnego, w której uczestniczyło 12 tys. członków PZPR z całego województwa. Zebrani ostro potępili wystąpienia warszawskich studentów, manifestując całkowite poparcie dla PZPR i Władysława Gomułki.

1969

1 sierpnia

W związku z antysemickimi nagonkami od początku 1968 r. do końca lipca 1969 r. 699 osób z województwa szczecińskiego złożyło wnioski o wyjazd do Izraela.

31 grudnia

Liczba mieszkańców Szczecina wynosiła 337 033 osób.

1970

7 grudnia

Podpisanie umowy o normalizacji stosunków między Polską i Niemiecką Republiką Federalną.

14 grudnia

Rada Ministrów ogłosiła podwyżkę cen na artykuły spożywcze, higieniczne i odzież.

16 grudnia

[godzina] 05.30
Nadano szyfrogram do dyżurnego Gabinetu Ministra o sytuacji na terenie woj[ewództwa] szczecińskiego dot[yczący] akcji „Jesień-70”. Ocena ogólny spokój bez zakłóceń.

17 grudnia

[godzina] 02.00
Na terenie Stoczni im A. Warskiego pojawiły się hasła wzywające do strajku.

[godzina] 06.00
Nadano szyfrogram do dyżurnego Gabinetu Ministra Spraw Wew[nętrznych] z terenu woj[ewództwa] szczecińskiego dot. akcji „Jesień-70”, w którym poinformowano o ogólnym spokoju na naszym terenie.

[godzina] 09.00
Wiec na terenie Szczecińskiej Stoczni Remontowej „Gryfia”
 
[godzina] 10.00
Wiec na terenie Stoczni im. A. Warskiego.

[godzina] 10.45
Przez radiotelefon podano wiadomość o wyjściu ze Stoczni Szczecińskiej około 1000 osób w kierunku miasta ul. 1 maja do ul. Malczewskiego. O powyższym poinformowano kierownictwo Sztabu.
 
[godzina] 10.45
Wydano polecenie ppłk [Lucjanowi] Ligenzie o użyciu sił ZOMO i zatrzymania wymienionej grupy osób, która wyruszyła ze stoczni. Polecenie przekazał osobiście kier[ownik] sztabu płk [Szymon] Karpik.

[godzina] 11.35
Duża grupa rozbita idzie w kierunku stoczni. Zalecenie dla ppłk [Lucjana] Ligenzy – rozbijać i rozpraszać oraz zatrzymywać wszystkich tych, którzy są w kaskach stoczni.

[godzina] 11.40
Ppłk [Jan] Fydrych zameldował, że grupa około 200 – 300 osób naprzeciwko dyrekcji stoczni wznosi okrzyki, lecz nie ustalono jakie, gdyż jest duży szum. Informacje przekazano kierownictwu sztabu.

[godzina] 11.40
Ppłk [Jan] Fydrych melduje, że grupa osób z pierwszego rzutu około 50 powróciła do stoczni.

[godzina] 11.45
Ppłk [Jan] Fydrych melduje, że przed główną brama stoczni zgrupowanych jest około 1000 osób i zajmuje pozycje wyczekujące.

[godzina] 11.50
Ppłk [Jan] Fydrych informuje, iż grupa około 500 – 600 osób w kaskach ze stoczni idzie w kierunku Prez[ydium] WRN wznosząc okrzyki.

[godzina] 11.55
Kierownik sztabu zalecił ppłk. [Lucjanowi] Ligenzie i kpt. [Władysławowi] Słowikowi uderzenie na tłum przed Wałami Chrobrego, zalecając działanie energiczne.

[godzina] 11.55
Ppłk [Jan] Fydrych informuje, ze na ul. Vasco da Gama grupuje się tłum około 1000 osób. Powiadomiono kierownictwo Sztabu.

[godzina] 12.05
Ppłk [Jan] Fydrych informuje, ze przed bramą stoczni zgrupowało się około 100 osób, a na zewnątrz bramy około 2000 osób. Samochody przed stocznią i tramwaje są zatrzymywane, gdzie dokonują napisów białą kredą „Strajk”, po czym puszczają dalej. Informacje przekazano kierownictwu sztabu.

[godzina] 12.05
Tłum na wysokości Wałów Chrobrego – zgłasza ppłk [Jan] Fydrych. W rejonie teatru przyłącza się dalsza partia osób. W chwilę później ppłk [Jan] Fydrych melduje, że grupa [z] tego tłumu wycofuje się w kierunku stoczni.

[godzina] 12.10
Rozbito tłum na Wałach Chrobrego. Informacje podał ppłk [Jan] Fydrych, którą przekazano kierownictwu sztabu.

[godzina] 12.10
Pluton funkcjonariuszy MO wycofany z KW PZPR otrzymał rozkaz dołączenia do V komp[anii] kpt. [Władysława] Słowika w celu wspólnego działania i wsparcia w rejonie teatru. Grupa [z] tłumu wycofała się w kierunku FAMABUD.

[godzina] 12.11
Decyzją kierownictwa sztabu ściągnięto pluton funkcjonariuszy MO z KW PZPR w ilości 18 osób do KW MO blok 47.

[godzina] 12.15
Grupa z Wałów Chrobrego przemieściła się pod Teatr Polski ul. Swarożyca, do grupy tej przyłączają się inni. Meldunek złożył ppłk [Jan] Fydrych. Natomiast zalecenie otrzymał ppłk [Lucjan] Ligenza o rozbiciu tych ludzi.

[godzina] 12.25
Stocznia Parnica wyszła na ulicę o godz. 12.25.

[godzina] 12.25
Stocznia Parnica wyszła na ulicę. Zarządzono zamknięcie ul. Gdańskiej przez ruch drogowy. Ruch skierować drogą poznańską i autostradą. Polecenie od kierownictwa KW MO otrzymał mjr [Dionizy] Klimas.  

[godzina] 12.26
Na ul. Dubois kompania ppłk [Lucjana] Ligenzy działająca w tym rejonie wzywa wsparcia i melduje o wycofywaniu się wobec zagrożenia przez tłum z dwóch stron. Potrzeba środków chemicznych dla tej kompanii. Tłum demoluje ulicę Dubois.

[godzina] 12.30
Ppłk [Jan] Fydrych informuje, że tłum na ul. Dubois atakuje jednostki MO. Zarządzono silne uderzenie i większą koncentrację jednostek MO. Tłum zdemolował ulicę.

[godzina] 12.40
Tłum około 2 do 3 tys[ięcy] osób demoluje szkołę podstawową na ul. Dubois.

[godzina] 12.45
Stopniowo wycofują się jednostki MO z ul. Dubois w związku z brakiem środków chemicznych.

[godzina] 12.47
Podrzucono środki chemiczne z magazynu KW MO do oddziałów zwartych na ul. Dubois w ilości 250 szt[uk].

[godzina] 12.56
Transportery z dywizji (5 pułk) zalecamy włączyć do działań na ul. Dubois. Zgłoszono zapalenie „Nysy” samochodu MO kierownictwo sztabu zaleciło wysłanie straży pożarnej.

[godzina] 12.56
Ppłk [Jan] Fydrych informuje, iż promami przeprawia się Stocznia Rzeczna i Remontowa w kierunku ul. Ludowej.

[godzina] 12.58
Zarządzono zablokowanie ul. Starzyńskiego, Matejki i Malczewskiego przy parku w kierunku ul. Dubois. Zalecenie do wykonania otrzymał kpt. [Roman] Ziółkowski.

[godzina] 13.00
V kompania zgłasza wycofywanie się z rejonu ul. Dubois wobec przewagi tłumu i groźby otoczenia. Tłum atakuje:
- VI kompania dociera do V komp[anii] i przystępują do działań.
- ul. Dubois jest nadal atakowana przez tłum z obu stron.
- Pracownicy Wydz[iału] „B” (Płaneta) otrzymuje rozkaz przetransportowania środków chemicznych na ul. Dubois.
- Meldunek na II i III kompanie naciera tłum.
- Przekazano rozkaz do z[astęp]cy k[omen]d[an]ta straży pożarnej, aby organizować i gasić pożary na ul. Dubois. Wymieniony zameldował, że wysłał wozy oraz straż pożarną ze stoczni.
- Mjr [Dionizy] Klimas wydał polecenie odcinania dojazdów samochodowych w rejon ul. Dubois.   
- V kompania działa na ul. Szarotki, pluton II i I kompania pod Teatrem Polskim, druga część kompanii od ul. Dubois.
- Przy bramie Stoczni Remontowej (ul. Ludowa) grupuje się około 50 osób z celem wyraźnego wyczekiwania.
- Przy domach akademickich – osiedle – spokój.
- Na al. Wyzwolenia przed sklepem mięsnym zebrał się tłum około 30 osób.            

[godzina] 13.00
Ppłk [Jan] Fydrych melduje, że ze Stoczni Remontowej wychodzą ludzie z pracy i idą piechotą w kierunku Stoczni Warskiego (nie kursują tramwaje), przy Stoczni Warskiego gromadzi się tłum około 1000 osób. Również w kierunku Stoczni Warskiego idą uczniowie po lekcjach z miejscowego technikum. Wydano polecenie, aby ppłk [Lucjan] Ligenza nie atakował ludzi biernych powracających z pracy i ze szkoły.

[godzina] 13.15
Ppłk [Lucjan] Ligenza poinformował o uszkodzeniu wyrzutni środków chemicznych.

[godzina] 13.15
Komendant Wojewódzki MO poinformował sztab o otrzymaniu 10 tys. środków chemicznych z Warszawy oraz pomoc KW MO Koszalin.

[godzina] 13.22
Na ul. Dubois tłum zaatakował milicję ppłk [Lucjan] Ligenza zarządził pełna koncentracje sił do przeciwdziałania natarciu tłumu.

[godzina] 13.25
Wysłano karetkę po rannego milicjanta na ul. Szarotki. Przy ul. Malczewskiego drugi ranny milicjant.

[godzina] 13.25
Przy ul. Firlika rabują sklepy.

[godzina] 13.30
Ppłk [Lucjan] Ligenza melduje, że podpalili mu drugi samochód. Na ul. Parkowej podpalono placówkę ORMO.

[godzina] 13.30
Na ul. Swarożyca, a Kapitańskiej leży ciężko ranny milicjant. Skierowano karetkę pogotowia. Meldunek złożył ppłk [Lucjan] Ligenza.

[godzina] 13.40
Podpalono placówkę ORMO na ul. Parkowej. Wysłano straż pożarną poprzez KW SP.

[godzina] 13.45
Do dyspozycji ppłk [Lucjana] Ligenzy i do akcji weszły transportery „Skoty”.

[godzina] 13.50
Ze Stoczni Remontowej wyszła grupa z transparentem w ilości 100 osób i idzie w kierunku miasta z ul. Ludowej. Kierownictwo sztabu zaleciło komendantowi miasta użycie sił i zablokowanie mostu na ul. [Druckiego-]Lubeckiego.

[godzina] 13.59
Ppłk [Jan] Fydrych informuje, że ul. Matejki idzie tłum wyrostków około 250 osób w kierunku pl. Hołdu Pruskiego. Zalecono użycie I komp[anii] do działań.

[godzina] 14.05
Od Stoczni Remontowej wyszła grupa około 700 osób z transparentami.

[godzina] 14.10
Tłum pod komitetem około 15 tys[ięcy] używane są butelki z benzyną i kamienie.

[godzina] 14.15
W KW PZPR w dalszym ciągu wybijają szyby kamieniami oraz rzucają butelki z benzyną.

[godzina] 14.17
KW PZPR, areszt śledczy, telewizja i konsulaty zabezpieczone są przez wojsko. Przed KW PZPR 12 transporterów opancerzonych.

[godzina] 14.17
Na ul. Matejki i [al.] Wyzwolenia zebrał się tłum wyrostków i udał się w kierunku ul. Dubois.

[godzina] 14.20
Kierownictwo sztabu zarządziło skierowanie sił ZOMO w ul. Starzyńskiego wraz z transporterami do KW MO.

[godzina] 14.20
Tłum ruszył ul. Malczewskiego w kierunku PZU. Akcję rozpoczyna ppłk [Lucjan] Ligenza przy pomocy transporterów WP. Tłum przerwał blokadę i ruszył do KW PZPR.

[godzina] 14.25
Przy ul. Parkowej płonie samochód. Wysłano straż pożarną.

[godzina] 14.25
Decyzją kierownictwa sztabu zebrano co najmniej 2 komp[anie] MO do KW PZPR w celu przeciwdziałania tłumu.

[godzina] 14.30
KW PZPR ponownie zaatakowany butelkami z benzyną.

[godzina] 14.30
Tłum około 15 tys[ięcy] opanował pl. Hołdu Pruskiego. Używa kamieni. Tłum schodzi z pl. Hołdu Pruskiego – wybijają szyby w KW PZPR.  

[godzina] 14.35
KW PZPR pali się płomieniem. Na ul. Staromłyńskiej stoi samochód i rozdaje benzynę.

[godzina] 14.40
Ze Stoczni Rzecznej idzie grupa około 200 – 300 osób z transparentem i kobietami na czele.

[godzina] 14.45
Z KW PZPR wyrzucają meble i inne przedmioty. Blok pali się na dobre. Wprowadzono siły WOW pod KW PZPR w pełnej gotowości bojowej.

[godzina] 14.50
Od Parku Żeromskiego w kierunku pl. Hołdu Pruskiego zbliża się grupa około 700 osób. Na ul. Wielkiej duża ilość ludzi idzie w kierunku Bramy Portowej.

[godzina] 14.55
Z portu idzie grupa około 600 osób w kierunku mostu i ul. Wielkiej.

[godzina] 15.00
Skierowanie III kompanii ZOMO pod KW PZPR do działań. Zadanie wezwać tłum do rozejścia się zaś samochody zgrupowane w rejonie pl. Żołnierza rozproszyć. Samochody KW MO – ZOMO skierować na dziedziniec bloku nr 47.

[godzina] 15.10
Pracownicy KW PZPR wyskakują z parterów, wyrzucane są meble z pięter.

[godzina] 15.10
Ppłk [Lucjan] Ligenza ma natychmiast uderzyć na tłum w kierunku KW PZPR w celu wyparcia tłumu. Tłum się wdziera do KW PZPR. Przed uderzeniem ppłk [Lucjan] Ligenza zamelduje gotowość. Rozkaz odwołany otrzymał polecenie, aby skoncentrował siły na ul. Starzyńskiego.

[godzina] 15.11
Podpalenie bloku KW MO nr 15 i 47, atakowanie kamieniami i butelkami z benzyną szyby są powybijane, ogólne drobne zniszczenia wewnątrz.

[godzina] 15.25
KW PZPR oraz księgarnia palą się na parterze i holu. Z okien oraz księgarni wydobywa się dym. Zawiadomiono straż pożarną (wojewódzką), aby przystąpiła do gaszenia.

[godzina] 15.55
Straży pożarnej tłum nie dopuszcza do gaszenia KW PZPR.

[godzina] 15.55
KW PZPR – wyrzucane są meble, z pięter wyskakują ludzie, gmach płonie. Zgłosił ppłk [Jan]  Fydrych.

[godzina] ok. 16.15-17
Strzały pod Komendą Wojewódzką MO i siedzibą Prokuratury Wojewódzkiej oraz Wojewódzkim Areszcie Śledczym.

[godzina] 18.40
Sytuacja opanowana przed KW MO przy pomocy wojska.

[godzina] 19.00
Sklep PKO przy pl. Lotników rabują. Sklep Delikatesy przy ul. Krzywoustego obrabowany. Także jest w trakcie rabunku sklep Delikatesy przy al. Wyzwolenia i sklep mięsny, gdzie skupiło się około 80 osób.

[godzina] 19.03
Pali się w piwnicy KW MO blok 47 zorganizowano akcję gaszenia.  

[godzina] 19.07
MRN pali się – informuje ppłk [Jan] Fydrych. Polecenie wysłania straży pożarnej. Pali się także pomieszczenie Konsumów – stołówka. Brak straży pożarnej.

[godzina] 21.10
Ppłk [Bernard] Wojciechowski melduje, że do godz. 21.10 jest 110 aresztowanych.
[W] KM MO znajduje się 63 mężczyzn i 12 kobiet.

[godzina] 22.20, 23.20
Dyspozycja płk [Juliana] Urantówki, aby przesłuchać rannych w szpitalach. Miasto podzielone zostało na rejony – sektory, które bronić będą pułki WP, np. stocznię zabezpieczają 2 pułki.

[godzina] 23.35
Otrzymano informację od żołnierzy WP, że przy Zamku w dole leży zabita dziewczyna – powiadomiono punkt medyczny przy KW MO, aby udali się na miejsce, w celu sprawdzenia.

18 grudnia

[godzina] 07.15
Ppłk [Józef] Heród poinformował o sytuacji: Stocznia Warskiego, Gryfia, FAMABUD i Polmo – ludzie na tych obiektach w całości nie przystąpili do pracy.

[godzina] 07.25
Dowódca wojskowy garnizonu w Goleniowie zawiadomił, że jeśli KW MO będzie potrzebowała pomocy – pomoc taką przyśle. Dzwonić na kryptonim „Azymut” 250-270

[godzina] 07.40
Meldują, że POLMO i FAMABUD strajkuje.

[godzina] 07.50
Ze Stoczni [im. Adolfa] Warskiego wyszło około 1000 osób mimo blokady wojskowej.

[godzina] 07.55
Rozkaz dla d[owód]cy ZOMO, aby w sile około 200 funkcjonariuszy udać się na spotkanie z grupą tłumu, która wyszła ze stoczni.

[godzina] 08.10
Dowództwo wojskowe poleciło skierować pułk czołgów na spotkanie idącej grupy ze stoczni.

[godzina] 08.15
O tej godzinie skierowano w rejon działania na stocznię I, II i III komp[anię] ZOMO.

[godzina] 08.15
Strzały pod stocznią im. A.Warskiego.

[godzina] 08.15
Mjr Flis melduje, że fabryka sprzętu elektrycznego na ul. Kwiatowej przestała pracować.

[godzina] 08.20
Ppłk [Józef] Heród informuje, że grupa ludzi z Łasztowi udaje się w kierunku Portu.

[godzina] 09.10
Pracownicy POLMO wyszli z pochodem na ulicę.

[godzina] 09.20
Łasztownia i [Elewator] Ewa wychodzą na ulicę. Wydano polecenie dla WOP w celu zabezpieczenia.

[godzina] 09.20
Pl. Żołnierza, grupa 150 wyrostków atakuje na KW PZPR. Wojsko używa gazów.

[godzina] 09.22
W rejonie Stoczni podpalono czołg.

[godzina] 09.25
K[omenda]nt miasta melduje, że POLMO idzie w kierunku miasta

[godzina] 09.25
Z Ce-Es-Ka płk Trzaska zapytywał jak wygląda sytuacja w POLMO interesuje się gen. Pietrzak. Z POLMO wrócili do zakładu.

[godzina] 10.00
W rejonie „Kaskady” wojsko [...] użyło broni na postrach w obronie KW PZPR – informacje radiowe z wojska – potwierdzone.

[godzina] 10.00
Z 12 Brygady skierowano dodatkowe siły jednej komp[anii] czołgów i 1 baterię do ochrony WRN. Druga bateria w podobnej sile skierowana została na wsparcie KW MO.
 - Płk Markowski delegat ds. specjalnych ma dzwonić do W[arsza]wy do gen. [Tadeusza] Tuczapskiego.

[godzina] 10.20
Wiec przed Stocznią chce rozmawiać z władzami.

[godzina] 10.30
Strajkujący stoczniowcy zatrzymali dyrektora ds. technicznych i idą do czołgów. Powiadomiono d[owód]cę dywizji.

[godzina] 10.55
Dyżurny SB [Zygmunt] Pleciak informuje, że Stocznia Remontowa zamierza wysłać petycje do wojska o wycofanie się, jeśli tego nie uczyni wojsko Stocznia Remontowa przyłączy się do Stoczni [im. Adolfa] Warskiego.

[godzina] 11.15
Stocznia Rzeczna zastrajkowała. Popierają postulaty Stoczni [im. Adolfa] Warskiego.
 
[godzina] 11.20
Wysuwane postulaty przez robotników stoczni:
- zdjąć odpowiedzialnych z rządu za zaistniałą sytuację, wojsko powinno przejąć władzę do chwili utworzenia nowego rządu, przywrócić ceny z 1967 r., zapłacić za zmarnowane dniówki pracy w stoczni, odwołanie w radio przyznanie się do błędnych [...] posunięć gdyż w przeciwnym razie spalą stocznię. O powyższym poinformowano kierownictwo sztabu.
 
[godzina] 11.25
Al. Wyzwolenia róg [ul.] Małopolskiej zgrupowało się około 200 ludzi, kierownictwo sztabu zaleciło ppłk [Lucjanowi] Ligenzie rozbicie ww. grupy.

[godzina] 11.52
W rejonie Bramy Portowej gromadzą się tłumy. Poinformowano o powyższym k[omendan]ta KW MO.
 
[godzina] 12.00
Przy bramie stoczni zbiera się grupa mężczyzn i kobiet z dziećmi. Informację złożył ppłk [Jan] Fydrych. Kierownictwo sztabu KW MO zaleciło por. Puszczewiczowi, aby załatwił ze strażą przemysłową nie dopuszczenia wejścia dzieci na teren stoczni.
 
[godzina] 12.10
Ppłk [Jerzy] Kaszarek informuje o opanowaniu radiowęzła przez komitet strajkowy, przez który apelują do wojska i milicji, że nie chcą wychodzić na zewnątrz, a chcieliby pertraktować. Ogólna opinia pracowników stoczni przeważa, że źle się stało, że władze dopuściły do takiego rozwydrzenia motłochu. Krytykuje się równocześnie niezaradność systemu politycznego za roboty polityczne. 12.10 pracownicy portowi z nabrzeży Regalica, Czeskie, Radzieckie, Bułgarskie zebrali się pod świetlicą i idą rozmawiać z władzami zakładów.
 
[godzina] 13.05
Kierownictwo sztabu KW MO zaleciło d[owód]cy ZOMO rozpędzenie grupy około 80 osób udającej się z al. W[ojska] Polskiego w kierunku „POLMO”. Grupa została rozbita oraz rozproszona.

[godzina] 13.05
ul. Dubois i Łady zgrupowało się około 200 wyrostków, który podjudza. Wojsko oddało salwę i rzuciło świece dymne. Zgrupowania nie udało się rozbić.

[godzina] 13.30
Na Stoczni Warskiego wykrzykiwane oraz wypisywane są hasła:
1/ „Wstań Stalinie bo naród ginie”, „precz z komunizmem rabunkowym”, „chcemy prawdziwego socjalizmu”. Ponadto na rogu u. Śląskiej i Jagiellońskiej gromadzi się tłum wyrostków. Dane przekazał ppłk Kaszarek, o którym poinformowano kierownictwo KW MO.
   
[godzina] 13.35
Na godz. 13.00 od początku zajść to jest 17-18 grudnia 1970 r. zatrzymano 270 osób dorosłych i 15 nieletnich w aresztach. Poinformował ppłk [Stefan] Chaciński.

[godzina] ok. 14.00
Stoczniowcy wybrali 10-osobowy komitet strajkowy w Stoczni im. A. Warskiego. Proklamowano strajk okupacyjny.

[godzina] 14.35
Siły ZOMO zostały skierowane na pl. Żołnierza w celu dokonania i rozpoznania tego rejonu i przeciwdziałania grupom wyrostków.
   
[godzina] 18.10
Dyż[urny] Wydz[iału] II Sł[użby] Bezp[ieczeństwa] poinformował, że na rogu al. Piastów przy „Pomorzance” zebrało się około 300 osób, natomiast pewna część rozbiła Delikatesy przy al. W[ojska] Polskiego.
 [godzina] 18.15
Przy pl. Zgody grupuje się około 500 osób. Powiadomiono d[owód]cę ZOMO o rozproszenie zgrupowania.

[godzina] 18.41
Ce-Es-Ka powiadomiło o wysłaniu Szkoły MO z Piły w ilości 447 osób, którzy jadą z Gdańska dwoma trasami – przez Płoty lub Drawsko. Zalecono nawiązanie łączności ze Stargardem i Goleniowem i powiadomienie kiedy przekroczą daną miejscowość. Wydano odpowiednie zalecenie do tych jednostek.
   
[godzina] ok.20.00
Przedstawiciele 10 zakładów podjęcli decyzję o utworzeniu Ogólnomiejskiego Komitetu Strajkowego. Do strajku przyłączały się kolejne zakłady.

[godzina] 20.10
Grupa około 100 osób, która wyruszyła od kina „Derby” w kierunku prokuratury została zaatakowana przez siły MO z ZOMO.

[godzina] 20.25
Przekazano informacje o zawieszeniu haseł: „Popieramy strajk” - hasło to zostało zerwane przez prac[ownika] gr[upy] interwencyjnej ppłk [Jana] Fydrycha z kina ,,Koloseum”.
   
[godzina] 20.50
Pluton (25 funkc[ionariuszy]) wysłano do Stargardu, na wzmocnienie tej jedn[ostki].
Kpt. [Leon] Badowski zameldował o usiłowaniu podpalenia mieszkania. Mają 7 osób aresztowanych.

[godzina] 23.10
Dyr[ektor] Szpitala płk [Zbigniew] Szymczak zameldował o wypadkach i działalności Sł[użby] Zdrowia KW MO.
- Siły porządkowe MO i WP w dniu dzisiejszym przyjęto 11 osób przez Szpital. Ciężko rannych nie ma.
- Szpitale cywilne przyjęły 14 ciężko rannych cywili. Lekko rannych, którym udzielono pomocy ambulatoryjnej odesłano do jednostki:
- siły porządkowe MO i WP – 10 osób, cywili 32 osoby.
Razem zabitych i rannych:
- siły porządkowe – proc[ent]
- cywile – zmarłych i zabitych 12 +1=13
Zapoznano kierownictwo Sztabu KW MO.

19 grudnia

[godzina] 02.35
Z[astęp]ca d[owód]cy dywizji ppłk [Zdzisław] Drewn[i]owski podał, że tow. [Jerzy] Ostrzyżek zalecił, aby ludziom udającym się do stoczni nie przeszkadzać i nie blokować wejść, gdyż tam wojsko od blokady odstąpiło. Informację przekazano dyżurnemu SB i KM MO Szczecin. Nie podlegają blokadzie statki białej floty, które przewożą ludzi do pracy w Stoczni Szczecińskiej i Remontowej.
 
[godzina] 07.11
Stocznia Remontowa „Parnica”, wystawione pikiety wpuszczają ludzi do pracy. Hasło wypisane „Strajk okupacyjny”.
Huta Szczecin – nocna zmiana nie wyszła z pracy zarządzili zebranie i poprosili dyrektora.
Papiernia pracuje w 100 proc[entach], FAMABUD pracuje w 80 proc[entach]. Żydowce „Wiskord” do wczoraj pracowali. Pierwszy oddział nie przystąpił do pracy. POLMO nie pracuje. Załom nie dowożą ludzi. Port Szczecin dowozi ludzi własnymi autobusami.
 
[godzina] 08.30
Stocznia [im. Adolfa] Warskiego – dalsze hasła „dobro PRL najświętrzym naszym obowiązkiem” „krew przelana przez robotników nie pójdzie na marne” „popieramy klasę robotniczą wybrzeża” „głodny robotnik to nie chuligan”.

[godzina] 08.45
„HYDROMA” – strajk
F[abry]ka Konserw Rybnych ul. Dębogórska 500 osób strajkuje.

 [godzina] 08.45
Warsztaty Naprawcze Taboru Kolejowego nie przystąpiły do pracy.

[godzina] 08.50
Stocznia [im. Adolfa] Warskiego – „Strajk tak – wandalizm nie” zablokowali wejście do budynku administracyjnego i z wewnątrz.

[godzina] 08.55
Ppłk [Jan] Graczyk powiadomił, że do chwili obecnej nie podjęły pracy takie zakłady jak: Mięsne, Połowów Dalekomorskich „Gryf”. Ludzie mówią, że stoczniowcy zagrozili im, że gdyby podjęli pracę mogą zostać podpaleni. Z POLMO delegacja na czele z sekretarzem Kozłowskim udali się do Stoczni celem pertraktacji.

[godzina] 09.00
Sztab dywizji powiadomił, że samochody z ul. Klonowica wyjechały z załogą i transparentami „Wojsko do koszar”.

[godzina] 09.10
Wg informacji SB autobusy MPK wyjeżdżają na miasto z napisami nawołującymi do strajku powszechnego. PPDiUR Gryf wpuszczają do pracy natomiast próbującym wyjść nie pozwalają. „Chcemy podwyżki 30 procent”
„INSTAL” – hasło popieramy żadania stoczni (napis na murze)
Port Szczeciński naprzeciw Nocznickiego wisi hasło wypisane i wywieszone „Wolności i chleba”. Na samochodach MPK hasła:
- „ Wojsko do koszar”
- „ Wojsko nie strzelać”
- „ wojsko z ludem” – poinformował gen[erał] Stopiński.

[godzina] 09.25
Autobusy MPK wyjechały z bazy. Mają hasła „Wojsko do koszar”, z chwilą dojechania do blokady wojskowej zostały zatrzymane. Ludność z bazy wyszła i rozchodzi się. Ponadto tow. [Stefan] Kaproń podał, że przed Stocznią [im. Adolfa] Warskiego spokój, na zewnątrz są wystawione transparenty. „Precz ze spleśniałą władzą” „Robotnik nie chuligan”, robotnik nie kradnie itp.

[godzina] 09.40
Tow. [Stefan] Kaproń podał, że na zewnątrz stoczni wywieszono hasło „Dobro Polski Ludowej naszym najważniejszym dobrem” Stocznia Parnica wywiesiła duże hasło pod bramą „Żądamy podwyżki płac i rzeczowych cen”, „Parnica solidaryzuje się z pracownikami innych stoczni”. Centrala rybna – panuje tam strajk – ludzie wyszli przed bramę. FAMABUD wywieszono napis „Strajk okupacyjny”.

[godzina] 10.15
Wiskord Żydowce strajkują i wiecują.

[godzina] 10.30
Ppłk [Albin] Makiewicz melduje, że Papiernia Skolwin przerwała pracę.

[godzina] ok. 12.00
Początek negocjacji między reprezentantami OKS a przedstawicielami lokalnych władz. Przedstawiono listę 21 postulatów strajkujących.

[godzina] 14.10
Kpt [Marian] Chrastina z KP MO poinformował o powołaniu w Policach czteroosobowego komitetu strajkowego. I osoby są już znane wysuwają żądania. Podwyżka płac o 30 procent, obniżki cen do stanu poprzedniego, nie wprowadzać na zakład wojsk WP i MO.
Zobowiązują się do zapewnienia ładu i porządku na terenie zakładu. Wzmocnili ochronę zakładu dokładając po dwóch ludzi do każdego wartownika. Do Stoczni pojechała delegacja 4 osób oraz Ob. [Ludwik] Mazurek dyrektor zakładów, ob. Kuczera sekretarz OOP oraz przewodniczący rady zakładowej. O godz. 16.00 mają przekazać wiadomość z przeprowadzonych rozmów. Zakład nie pracuje z wyjątkiem tzw. działki wodnej.

[godzina] 15.15
Samochód W[arsza]wa n[ume]r MA 18-59 kolportował ulotki w rejonie al. Wyzwolenia. Ulotki o tej samej treści jak przy klubie 13 Muz. Ulotki przekazano do Wydz[iału] III. Informacje przekazał ppłk [Bolesław] Górczyński.

[godzina] 15.35
Około 500 osób w rejonie „Kaskady” – pl. Żołnierza, skierowano kompanię ZOMO.

[godzina] 17.30
Kpt. [Marian] Chrastina z KP MO Szczecin informuje, że żadnych zmian nie ma z wyjątkiem powrotu delegacji ze Stoczni Szczecińskiej do Zakładów Chemicznych Police. Odbyto masówkę z załogą około 500 osób i wyłoniono 30 osobowy komitet z czego 6 osób wytypowano na delegatów do łączności Zakładów Chemicznych ze Stocznią. Wszystkich robotników wypuszczono z zakładów. Zakłady stoją. Pozostał tylko komitet. Na terenie zakładu znajdują się transparenty i napisy o treści poza ekonomicznej takie jak: „precz z MO i ORMO” w tej sprawie sugerujemy, aby usunąć te napisy, gdyż nie mają nic wspólnego z żądaniami.   

[godzina] 19.35
Płk Kubicki na polecenie sekretarz[a] KW PZPR tow. [Antoniego] Walaszka przewozi autokarem i wozem wojskowym Komitet Strajkowy ze Stoczni [im. Adolfa] Warskiego.

20 grudnia

[godzina] 9.00
Zatrzymano dwa samochody łączności (poczty) rozwożące prasę i papierosy dla „Ruchu” (samochody te są z PTSŁ ul. Gdańska) kierowcy nie chcieli zmazywać haseł stwierdzając, że z tymi hasłami kazał im wyjechać na miasto dyrektor. Samochody zatrzymano.  (Jeden z tych samochodów był z PTHW – kierowcę zatrzymano w areszcie KW MO). Powiadomiono ppłk [Wacława] Zaracha, płk Jaworski, ppłk Rosiak i dyrektor poczty n[ume]r 2. Zalecenie otrzymał d[owód]ca VI kompanii kpt [Marian] Kryściak. Powiadomiono również mjr. Bargieła Henryka z Wydz[iału] III SB.

[godzina] 9.00
Na polecenie dowództwa dywizji płk Wróblewski zalecił żołnierzom WP przepuścić do WRN komitet strajkowy (delegacja) Stoczni [im.] A[dolfa] Warskiego jadącej na pertraktacje.

[godzina] 10.50
„Wiskord” cały zastrajkował i powstał komitet.

[godzina] 13.15
Delegacja ze Stoczni Szczecińskiej jednym Fiatem i Sanem przybyła do WRN o godz. 13.15.

[godzina] 13.30
Tow. Szczypiński ze Stargardu [Szczecińskiego] poinformował, że na terenie Stargardu [Szczecińskiego] widziany był wóz Nysa z napisami „popierajcie strajk stoczniowców”, „żądamy podwyżki płac”. Wóz ten pojechał w kierunku Szczecina. Wysłał za nim radiowóz. Kierownictwo sztabu poleciło zatrzymać go i polecić usunąć hasła. Do chwili usunięcia zatrzymać dowody.

[godzina] 18.00
Ppłk [Jan] Fydrych poinformował o opracowaniu komunikatu porozumiewawczego Komitetu Strajkowego z miejscowymi władzami zawierającym 16 punktów, w którym zostały wysunięte postulaty, a wymagają [one] decyzji władz centralnych. Odpowiedź będzie podana do wiadomości w terminie od 3 do 4 dni. Strajk został zakończony. Jutro stoczniowcy przystępują do pracy. Wyznaczono miejsce gdzie mają się zebrać stoczniowcy, celem podania, którym można opuścić stocznię oraz organizację dostania się do domu. Zabrał głos dyrektor stoczni, który występował jako mediator ze strony komitetów z władzami miejscowymi. Podziękował on robotnikom za dyscyplinę. Następny komunikat zostanie podany o godz. 18.30. Pikiety są zdejmowane, robotnicy całują się. Z bram patrole zdjęto, haseł nie widać  (zdjęto transparent ). Powiadomiono kierownictwo sztabu.

[godzina] 17.00
Ppłk [Jan] Fydrych zawiadamia, iż stocznia remontowa zdjęła pikiety. Tabor pływający ZPS – ludzie opuszczają obiekty podobnie w PPDiUR Gryf oraz Stocznia Jachtowa. Poinformowano kierownictwo.

[godzina] 18.40
Funkcjonariusze pełniący służbę na mieście otrzymali polecenie nie legitymowania robotników wracających do domu po zakończeniu strajku.

[godzina] 18.40
Uzyskano informację, że o godz. 17.05 koło kawiarni „Jubilatka” doszło do starcia milicji z grupą chuliganów około 200 osób, którą rozpędzono przy pomocy gazu. W kierunku funkcjonariuszy posyłały się kamienie i ktoś rzucił nożem. Powodem wystąpień było wybicie szyby w kawiarni przez nieletniego, którego zatrzymano a rzekomo matka narobiła szumu. Komendzie Miasta zalecono ustalić sprawcę, który przebywa na pogotowiu, a kobietę która wystąpiła w obronie chłopca ustalą operacyjnie pracownicy komendy miasta. Zabroniono funkcjonariuszom umundurowanym wchodzić do kawiarni. Powiadomiono kierownictwo sztabu.

[godzina] 18.45
K[omen]d[an]t miasta otrzymał polecenie wysłania 2 radiowozów w rejon stoczni Gryfia, celem poinformowania robotników wychodzących do domu po zakończeniu strajku, że nic im nie grozi mimo godziny milicyjnej.

[godzina] 19.00
Radiowęzeł stoczni podał komunikat, że stoczniowcy nadal strajkują. Wystawili nowe pikiety. Powiadomiono kierownictwo sztabu i Wydz[iał] III SB.

[godzina] 20.20
Wysłuchanie przemówienia I sekretarza KC nowo wybranych władz tow. [Edwarda] Gierka.

[godzina] 21.20
Kpt. [Zbigniew] Kwiatkowski poinformował, że telewizja przerwała nadawany film i podano komunikat o treści „stoczniowcy zostali wprowadzeni w błąd i obecnie trwają obrady”  (odwołując poprzedni komunikat o przystąpieniu stoczniowców do pracy) Reportaż o Szczecinie przewidziany na godz. 21.00 będzie nadany o godz. 22.40. Powiadomiono kierownictwo sztabu KW MO.

21 grudnia

[godzina] 6.45
- FAMABUD nadal hasła są na budynkach. W rejonie zakładu pikiety stoją nadal.
- Dworzec Morski statki do przewozu ludzi do pracy w stoczni przygotowane oczekują na pracowników
- Stocznia Remontowa zakończyła strajk przekazując władzę w ręce dyrekcji i administracji. Ludzie wychodzą i od jutra zaczynają pracę.
- Port odblokowany, pikiety zostały wycofane. Ludzie wychodzą i wchodzą na zakład. Władze przekazano dyrekcji.
- Gryf pikiety stoją. Delegacja pojechała do Stoczni Warskiego.
- Huta Szczecin jedynie jeszcze na bramie pikiety. Odbywa się masówka.
- POLMO podjęło pracę straż przemysłowa ochrania obiekty. O powyższym powiadomiono kierownictwo KW MO.

[godzina] 7.40
Port znów został zablokowany przez pikiety. Powiadomiono kierownictwo KW MO.

[godzina] 7.40
Papiernia Skolwin – strajk przerwany. Władze oddano dyrekcji, ale nie pracują. Powiadomiono kierownictwo sztabu.

[godzina] 8.10
Zakłady Odzieżowe „Odra” wisi hasło „żądamy 30 procent podwyżki, popieramy pracowników stoczni”.

[godzina] 8.17
Zakłady energetyczne ul. Malczewskiego – wisi hasło „popieramy stoczniowców – pracujemy dla ludności”.

[godzina] 9.25
Stocznia wystawiła ponownie pikiety, na przejeżdżających tramwajach wypisują hasła „Obywatele Szczecina strajk trwa nadal popierajcie nasze żądania”. Powiadomiono sztab KW MO.

[godzina] 9.45
Ppłk [Jan] Fydrych melduje, że stoczniowcy do malowania samochodów i tramwajów używają farby olejnej. Kpt. [Antoni] Danecki otrzymał polecenie udzielenia pomocy komendzie miasta w zablokowaniu ulic w kierunku stoczni.

[godzina] 9.45
Ppłk [Jan] Fydrych informuje, że małe grupki ludzi gromadzą się przy parkanach stoczni. Poinformowano kierownictwo sztabu.

[godzina] 9.50
Kierownictwo sztabu zaleciło komendzie miasta, aby izolować wszystkie wozy z hasłami.

 [godzina] 10.05
Ppłk [Jan] Fydrych melduje, że stoczniowcy malują nowe hasła jak: „Mimo zmian strajk trwa” ponadto przy przejeździe kolejowym obok stoczni zgromadziła się grupa około 50 osób w wieku około 20 – 25 lat. Powiadomiono kierownictwo sztabu.

[godzina] 10.30
Kpt. [Mieczysław] Czarnecki informuje, że do banku podjeżdżają samochody z wymalowanymi hasłami „Strajk trwa”. Powiadomiono sztab.

[godzina] 11.30
Ppłk [Bolesław] Górczyński informuje, że w Szczec[ińskich] Zakładach Biurowych róg ul. Ściegiennego i Boh[aterów] W[arsza]wy rozwieszono hasła „popieramy strajk stoczniowców, żądamy ukarania winnych zabójstw, żądamy podwyżki płac”.

[godzina] 13.45
Ppłk [Bolesław] Górczyński poinformował, że na ul. Santockiej w przeds[iębiorstwie] „HYDROMA” wystawiono dwuosobowe pikiety, które kontrolują pracowników wchodzących i wychodzących. Na ul. Krasińskiego na budynku Spółdzielni Moda wywieszono napis „solidaryzujemy się ze strajkującymi stoczniowcami”. Powiadomiono kierownictwo sztabu.

[godzina] 14.50
Kpt. Borkowski z KP MO Stargard [Szczeciński] melduje o wyjściu ludzi na ulicę.
Wg informacji gen. [Tadeusza] Tuczapskiego. KP MO nie potwierdziła.
Fakty są następujące: strajk w ZNTK, wystawili pikiety z biało- czerwonymi opaskami. Ponadto wystawili plakaty o treści ultimatywnej: 30 procent podwyżki płac, obniżka cen, rzetelnej informacji bieżącej, ochrona pracujących kobiet”. Powiadomiono kierownika sztabu.

[godzina] 21.45
K[omen]d[an]t miasta otrzymał polecenie podjęcia dwóch samochodów ze Stargardu [Szczecińskiego] wiozących delegację strajkujących nr sam[ochodu] Wołga nr MT 1299 i Warszawa nr 1997 i nie dopuszczenie ich do spotkania ze stoczniowcami.

[godzina] 22.10
Z Huty Szczecin przybył delegat do Stoczni Szczecińskiej o rysopisie: ciemny, nos orli, ma czarną brodę, ubrany w płaszcz w czarno-białą jodełkę typu regularny, chce wejść do nowo zorganizowanego Komitetu Strajkowego i być łącznikiem między tymi dwoma zakładami. Jutro wtorek będzie starał się w godz. rannych wejść z powrotem na tern huty i będzie spełniał rolę łącznika.
Nowo zorganizowany komitet strajkowy składa się z trójek strajkowych. Wymienieni uczestnicy będą uzbrojeni w pałki z kabla i białe pałki milicyjne. Bardzo pilnują terenu stoczni i niepewnych ludzi się strzegą. Na dachach są oświecające reflektory. Jest kilku delegatów z innych zakładów m[iasta] Szczecina w stoczni, którzy wchodzą w skład władz strajkowych, ale chcą opuścić stocznię i pozostać łącznikami pomiędzy tymi zakładami, a stocznią. Od strony wody stocznia jest bardzo pilnowana w miarę sił jakie mają do swojej dyspozycji. Szczególnie boją się, ażeby organa MO nie weszły na teren stoczni, bo mogą aresztować komitet i tym się bardzo niepokoją. O powyższym poinformował pracownik stoczni ob. Niedzielski. 21 XII [19]70 r. godz. 21.30. Informację przyjął kpt. Frąckiewicz.

[godzina] 22.55
Wydano polecenie d[owód]cy ZOMO w zakresie demonstrowania sił w rejonie stoczni Warskiego.

[godzina] 23.47
Ppkł [Bolesław] Górczyński informuje, że w obrębie bramy głównej ustawił się szpaler stoczniowców w ilości około 80 osób – spokój. W rejonie bramy kolejowej około 20 osób, także panuje spokój. Powiadomiono kierownictwo sztabu.

[godzina] 23.50
Kpt Zyglarski z WIOP informuje, że przy ul. Ludowej w rejonie Stoczni trwa nadal zgrupowanie pod bramą główną – są wystawione pikiety czołowe. W Stoczni Remontowej spokój.

22 grudnia

[godzina] 00.30
Kpt. Zgierski melduje, że dyżurny portu poinformował, że strajk u nich został odwołany. Wydane zostały zalecenia zdjęcia haseł i dokonania porządku. Straże objęły stanowiska. Komitet Zakładowy PZPR wydaje ostatnie zalecenia. Powiadomiono Sztab.

[godzina] 07.20
Płk Wierzbicki melduje, że w rejonie stoczni poza blokadą zagęszcza się. D[owód]ca ZOMO otrzymał polecenie zabezpieczenia I kompanią dyrekcji stoczni przed wtargnięciem ludności.
 
[godzina] 07.29
Patrole zatrzymały 3 osoby – członków Komitetu. Wydano polecenie skierowania ich do KM MO i zameldowania do sztabu kto to jest.
- Wydano polecenie, aby wstrzymać ruch białej floty, nie wozić ludzi. Wykonuje mjr [Dionizy] Klimas.
- Straż przemysłową stoczni, która udaje się na zmiany – zatrzymać na boku i czekać na decyzję. Polecenie do wykonania otrzymał płk Wierzbicki.

[godzina] 07.51
Bronisław Jarzykowski oraz Franciszek Berling członkowie Komitetu Strajkowego Zakładów Graficznych w chwili pójścia do stoczni, skierowano ich do KM MO po przepustki (przew[odniczący] Rady Zakładowej i Rady Robotniczej).
Próby dowozu chleba do stoczni – polecono cofnąć samochód, do miejsca wyjścia (po uzgodnieniu z sekr[etarzem] KW PZPR tow. [Stanisławem] Rychlikiem).
   
[godzina] 08.00
D[owód]ca blokady w rejonie ul. 1-go Maja zgłosił, że zebrała się grupa około 20 młodych ludzi. D[owód]ca ZOMO otrzymał zadanie zlikwidowania.
 
 [godzina] 08.10
Cofnięto spod stoczni i FAMABUD około 700 osób. Informację przekazał ppłk [Albin] Makiewicz.

[godzina] 08.37
Funkcjonariusze z grupy interwencyjnej rozmawiają z pikietami wystawionymi w stoczni.

Ppłk [Jan] Fydrych poinformował, że w Basenie Bytomskim są jeszcze hasła o treści „wojsko do koszar”, „wojsko z ludem”.

[godzina] 09.40
Ppłk [Bolesław] Górczyński poinformował, że w bazie transportu przy przejeździe kolejowym wisi hasło „żądamy obniżki cen artykułów żywnościowych”.

[godzina] 09.45
Helikoptery w tej chwili zrzucają ulotki na miasto.

[godzina] 09.50
Ppłk [Albin] Makiewicz informuje, że z głównej bramy stoczni wychodzą pracownicy stocznia szybko pustoszeje.

[godzina] 10.00
Ppłk [Jan] Fydrych informował, że pikiety stojące nie przeszkadzają wychodzącym ludziom.

[godzina] 10.00
Stocznia [im. Adolfa] Warskiego – pracownicy masowo opuszczają teren zakładu. Straż przemysłowa objęła kontrolę – strajk zakończono.


[godzina] 12.15
Papiernia Skolwin, wystawiono straż przemysłową, także w Hucie Szczecin straż przemysłowa objęła swoje stanowiska, wisi jedno hasło. Zakłady Rybne wystawiona straż przemysłowa haseł nie ma. Stocznia jachtowa – zdjęte hasła. Na ul. Światowida bud[ynek] nr 32 widnieje napis farbą „MO – SS” przekazano wiadomość do KM MO celem usunięcia.


[godzina] 17.20
Ppłk [Jerzy] Kaszarek informuje, że zakończyły się rozmowy między przedstawicielami Komitetu Strajkowego, a kierownikami zakładów i przedstawicielami KW PZPR. Po zakończeniu rozmów przedstawiciele Komitetu Strajkowego rozeszli się po wydziałach powiadomić załogi o wynikach rozmów. Cały Komitet Strajkowy liczy 30 osób.

1971

11 stycznia

Na posiedzeniu Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Szczecinie przyjęto rezygnację z funkcji I sekretarza KW Antoniego Walaszka i sekretarza KW Henryka Hubera. Nowym I sekretarzem KW PZPR został Eugeniusz Ołubek, a sekretarzem – Wiesław Rogowski.

18 stycznia

Opublikowanie na łamach prasy nazwisk 16 ofiar śmiertelnych.

20 stycznia

W prasie lokalnej podano zmanipulowaną informację o zobowiązaniu produkcyjnym załogi W-4 Stoczni im. A.Warskiego, która miała być wyrazem poparcia dla nowego kierownictwa partii i rządu.

21 stycznia

Stocznie remontowe „Parnica” i „Gryfia” rozpoczęły strajki okupacyjne.

22 stycznia

Strajk w Stoczni Szczecińskiej spowodowany informacją o rzekomym czynie społecznym, który mieli podjąć stoczniowcy dla poparcia programu partii. Powstał nowy komitet strajkowy z Edmundem Bałuką na czele. Rozszerzenie strajku na inne zakłady pracy w Szczecinie i okolicach.

23-24 stycznia

Strajk załogi MZK sparaliżował komunikację miejską. Dopiero przyjazd ministra gospodarki komunalnej spowodował zakończenie protestu.

24 stycznia

[godzina] 18.00 – 3.00. Spotkanie I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka, premiera Piotra Jaroszewicza, ministra obrony narodowej gen. Wojciecha Jaruzelskiego, ministra spraw wewnętrznych gen. Franciszka Szlachcica, sekretarz KC PZPR Kazimierz Barcikowski i ministra przemysłu okrętowego Franciszka Kaima ze strajkującymi w stoczni „Warskiego”. W wyniku rozmów strajkujący zakończyli protest o godz. 16.00.

28 stycznia

W prasie ukazało się oświadczenie Komisji Robotniczej Stoczni Szczecińskiej, że informacja podana 20 stycznia o zobowiązaniach Wydziału Rurowni do pracy w niedzielę była nieprawdziwa.

30 stycznia

Na apel I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka do pracy w niedzielę przystąpiło 1 700 stoczniowców.

16 lutego

Rada Ministrów ogłosiła obniżenie cen żywności do poziomu sprzed 13 grudnia 1970 r.

1 maja

Podczas pierwszomajowych pochodów uczestnicy założyli żałobne opaski, niesiono liczne transparenty z hasłami „Żądamy ukarania winnych zbrodni grudniowych”, „Czcimy pamięć poległych podczas wydarzeń grudniowych”. Pochód skierował się na Cmentarz Centralny, gdzie na grobach ofiar Grudnia '70 złożono wieńce i kwiaty oraz odśpiewano hymn państwowy.

1972

26 czerwca

Przewodniczącym Prezydium Miejskiej Rady Narodowej został Jan Stopyra. W związku z reformą administracji państwowej 17 grudnia 1973 r. został powołany na prezydenta miasta.

28 czerwca

Utworzenie przez papieża Pawła VI diecezji szczecińsko-kamieńskiej.

1 lipca

W trakcie obchodów Dni Morza doszło na Podzamczu do wybuchu średniowiecznej armaty. Wybuch zabił 2 osoby i ranił 12.

8 października

Ingres bp. Jerzego Stroby, pierwszego ordynariusza nowo utworzonej diecezji szczecińsko-kamieńskiej. W uroczystości wzięły udział tysiące mieszkańców Szczecina. Kazanie wygłosił prymas Polski kard. Stefan Wyszyński.

1973

1 stycznia

Po przyłączeniu do Szczecina Płoni, Śmierdnicy i Jezierzyc, powierzchnia miasta zwiększyła się do 300 km².

Luty

Edmund Bałuka, przywódca strajku w styczniu 1971 r., opuścił kraj. Jego wyjazd poprzedzony był zwolnieniem z pracy i licznymi represjami.

17 kwietnia

Mieszkańcy Szczecina, zgodnie z obowiązującą od lipca 1972 r. ustawą, otrzymali prawo wykupu na własność swoich mieszkań w budynkach wielorodzinnych.

2 października

Wyższa Szkoła Nauczycielska została przekształcona w Wyższa Szkołę Pedagogiczną. Pierwszym rektorem został historyk prof. Henryk Lesiński.

1974

9 lutego

Papież Paweł VI powołał ks. Jana Gałeckiego ze Stargardu na biskupa pomocniczego diecezji szczecińsko-kamieńskiej.

25 maja

Pierwsza z dziewięciu wolnych sobót, którą wprowadził rząd PRL po raz pierwszy w 1974 r.

1976

13 lutego

Usunięcie z Pomorskiej Akademii Medycznej studenta Jacka Smykała. Wywołało to protesty niezależnych środowisk studenckich w całym kraju.

21 marca

Wybory do Sejmu PRL i Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie. W wyborach, zgodnie z informacją komisji wyborczej, wzięło udział 97% uprawnionych.

24 czerwca

Zapowiedź wprowadzenia w Polsce podwyżek cen na artykuły żywnościowe zgłoszona na posiedzeniu Sejmu PRL przez premiera Piotra Jaroszewicza.

25 czerwca

Demonstracje w Radomiu i Ursusie przeciwko zapowiedzianym podwyżkom.

28 czerwca

Wiec potępiający protestujących robotników w Radomiu i Ursusie oraz popierający politykę I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na stadionie MKS „Pogoń”. Zgodnie z informacją prasową w wiecu wzięło udział 50 tys. szczecinian. Podobne wiece odbywały się we wszystkich miastach wojewódzkich.

16 września

Wychodzi pismo wydawane przez duszpasterstwo akademickie o. jezuitów „Korzenie”. Organizatorem duszpasterstwa przy ul. Pocztowej był o. Hubert Czuma, który skupił wokół siebie dużą grupę młodzieży akademickiej. Młodzież uformowana przez o. Czumę stała się „elitą” szczecińskiej opozycji antykomunistycznej.

16 października

Powstaje w Szczecinie punkt konsultacyjny opozycyjnego Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Jednym z jego organizatorów był późniejszy senator RP Mieczysław Ustasiak.

1978

10 maja

Akcja rozdawania ulotek protestacyjnych przez Studencki Komitet Solidarności (SKS).

2 sierpnia

MO i SB uniemożliwiły spotkanie niezależnych Studenckich Komitetów Solidarności organizowane przez studentów szczecińskich w Dłucku.

16 października

Wybór kard. Karola Wojtyły na papieża.

8 grudnia

Według danych zebranych w trakcie Narodowego Spisu Powszechnego Szczecin liczy 384 tys. mieszkańców.

1979

6 marca

Papież Jan Paweł II mianował biskupem ordynariuszem diecezji szczecińsko-kamieńskiej księdza bp. Kazimierza Majdańskiego. Dotychczasowy bp Jerzy Stroba został nowym biskupem diecezji poznańskiej.

31 marca

Szczecińskie wydanie podziemnego pisma „Robotnik” związanego z Komitetem Samoobrony Społecznej KOR.

3 września

Odsłonięcie na Jasnych Błoniach Pomnika Czynu Polaków autorstwa profesora warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych Gustawa Zemły.

11 października

Powstał Komitet Założycielski Wolnych Związków Zawodowych, w skład którego weszli: Danuta Grajek, Tadeusz Kościelewicz, Stefan Kozłowski, Bronisław Modrzejewski, Jan Paprocki, Stanisław Podolski, Jan i Mirosław Witkowscy.

1980

15 sierpnia

W Przedsiębiorstwie Transportowo-Sprzętowym Budownictwa „Transbud” 70 kierowców nie przystąpiło do pracy, żądając podwyżek płac i 8-godzinnego dnia pracy.

18 sierpnia

O godz. 7.00 nie przystąpiła do pracy załoga Stoczni Remontowej „Parnica”. O godz. 10.30 część wydziałów (W-3, W-4) Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego przerwała pracę. Do godz. 15.00 strajkiem zostały objęte wszystkie wydziały stoczni. W tym samym czasie strajk rozpoczęło 300 osób w szczecińskim porcie.

19 sierpnia

Strajk rozszerzył się na zajezdnie autobusowe WPKM w Dąbiu i przy ul. Klonowica, Wydział Konstrukcji Stalowych Huty „Szczecin”, Fabrykę Kontenerów Unikon, Meratronik, Spółdzielnię Metaloport, Szczecińską Stocznię Remontową „Gryfia”. O godz. 14.00 w Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego ukonstytuował się Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Jego przewodniczącym został Marian Jurczyk, a zastępcami – Kazimierz Fischbein i Marian Juszczuk. Do miasta przyjechał premier Edwar Babich, który w trakcie plenum KW PZPR informuje o powołaniu Komisji Rządowej do rozmów ze strajkującymi pod przewodnictwem wicepremiera Kazimierza Barcikowskiego.

20 sierpnia

Komisja Rządowa prowadziła rozmowy ze strajkującymi w porcie szczecińskim z pominięciem MKS. Do strajku przyłączały się kolejne zakłady pracy.

21 sierpnia

W Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego rozpoczęły się rozmowy Komisji Rządowej z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym. Do Szczecina przybyli zachodni dziennikarze z Norwegii, Szwecji i Austrii. Strajkujący nie wpuścili ich na teren stoczni.

22 sierpnia

Kontynuowane były rozmowy Komisji Rządowej ze strajkującymi. Wicepremier Kazimierz Barcikowski nie zgodził się m.in. na realizację postulatu upamiętnienia ofiar Grudnia’70 i wprowadzenia wolnych sobót. O godz. 13.00 na terenie WPKM odprawiona została pierwsza „strajkowa” msza święta.

23 sierpnia

W wyniku kolejnej tury rozmów strajkujących z Komisją Rządową do Gdańska udała się 2-osobowa delegacja strajkujący Szczecina wraz z reprezentantem Komisji Rządowej.

24 sierpnia

Ukazał się pierwszy numer pisma „Jedność” wydawanego przez Międzyzakładowy Komitet Strajkowy.

25 sierpnia

Liczba strajkujących i solidaryzujących się zakładów w Szczecinie wynosiła 180. W stoczni powstał fundusz Wolnych Związków Zawodowych. Kontynuowane były rozmowy z Komisją Rządową.

26 sierpnia

Liczba strajkujących i solidaryzujących się zakładów wzrosła do 325. W trakcie kolejnej tury rozmów Komisji Rządowej z MKS przewodniczący Marian Jurczyk uzależnił zakończenie strajku od przyjęcia pierwszego postulatu, czyli utworzenia wolnych i niezależnych związków zawodowych.

28 sierpnia

 Rozpoczęła pracę Komisja Ekspertów. Na czele zespołu stanęli: ze strony rządowej – prof. Adam Łopatka, a ze strony strajkujących – adwokat Mirosław Kwiatkowski.

29 sierpnia

Przybyli do Szczecina niezależni eksperci: prof. A. Tymowski, dr J. Waluk i pisarz A. Kijowski w celu wsparcia Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. W strajku uczestniczyło lub solidaryzowało się z nim 340 zakładów. W nocy z 28 na 29 sierpnia rozmowy Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z Komisją Rządową zostały zakończone uzgodnieniem podpisania porozumienia.

30 sierpnia

O godz. 8.00 nastąpiło uroczyste podpisanie porozumienia między przewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego Marianem Jurczykiem a wicepremierem Kazimierzem Barcikowskim. Zgodnie z porozumieniem wyrażono zgodę na utworzenie wolnych i niezależnych związków zawodowych. Wszystkie strajkujące zakłady przerwały protest.

7 września

 Powołana została Komisja Mieszana ds. realizacji postulatów. Na czele komisji stanął Kazimierz Barcikowski, a jego wiceprzewodniczącymi zostali Jarosław Mroczek (Międzyzakładowy Komitet Strajkowy) i Janusz Brych (I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR).

3 października

W Szczecinie i województwie odbył się jednogodzinny strajk ostrzegawczy jako protest przeciwko niedostatecznemu postępowi w realizacji porozumień. Powstanie Komisji Koordynacyjnej Niezależnego Zrzeszenia Studentów uczelni Szczecina.

9 października

Odbyło się zebranie założycielskie Szczecińskiego Klubu Katolików w kościele oo. Jezuitów przy ul. Pocztowej.

10 października

Wizyta w Szczecinie I sekretarza KC PZPR Stanisława Kani, w czasie której doszło do jego spotkania z 19-osobowym Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Robotniczego NSZZ „Solidarność”.

10 listopada

Rejestracja NSZZ „Solidarność” w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie.

18-19 listopada

Posiedzenie Krajowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” w Szczecinie z jej przewodniczącym Lechem Wałęsą. Do NSZZ „Solidarność” wstąpiło 400 tys. osób w Szczecinie i województwie.

25 listopada

Wykłady Stanisława Barańczaka – publicysty i poety, członka Komitetu Samoobrony Społecznej KOR pt. „O literaturze polskiej lat siedemdziesiątych, w tym o literaturze niezależnej” i „Cenzura w PRL”. Spotkanie zorganizowało Niezależne Zrzeszenie Studentów WESP w auli uczelni przy ul. Wielkopolskiej.

4 grudnia

Spotkanie w auli Wyższej Szkoły Pedagogicznej przy ul. Tarczyńskiego z Mirosławem Chojeckim – szefem Niezależnej Oficyny Wydawniczej „Nowa”, który przekazał Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej wydawnictwa niezależne.

17 grudnia

Odsłonięcie przy bramie głównej Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego tablicy upamiętniającej ofiary wydarzeń grudniowych w 1970 r.

1981

5 stycznia

Posiedzenie Międzyzakładowej Komisji Robotniczej NSZZ „Solidarność”, na którym podjęto uchwałę żądającą wprowadzenia wszystkich wolnych sobót oraz prawa do działania NSZZ „Solidarności Wiejskiej”.

9 stycznia

Ukazał się tygodnik NSZZ „Solidarność” Pomorza Zachodniego „Jedność” w nakładzie 100 tys. egzemplarzy. Było to pierwsze na terenie kraju oficjalnie wydawane czasopismo NSZZ „Solidarność”. Pismo redagowali: Leszek Dlouchy, Michał Kawecki, Tomasz Zieliński i Michał Paziewski.

16 stycznia

Spotkanie w auli Politechniki Szczecińskiej z Jackiem Kuroniem przywódcą Komitetu Samoobrony Społecznej KOR. Spotkanie zorganizowało Niezależne Zrzeszenie Studentów.

23 stycznia

Strajk Szczecińskich Zakładów Graficznych przeciwko ocenzurowaniu trzeciego numeru „Jedności”. W tym dniu nie ukazały się „Kurier Szczeciński” i „Głos Szczeciński”.

24 stycznia

Na wezwanie NSZZ „Solidarność” większość pracowników nie podjęła pracy w sobotę. Była to część ogólnopolskiego protestu żądającego wprowadzenia wszystkich wolnych sobót.

18-19 lutego

Strajk solidarnościowy studentów Politechniki Szczecińskiej, Akademii Rolniczej i Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Strajkujący poparli wielotygodniowy strajk studentów Łodzi żądających rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów i demokratyzacji życia na uczelniach.

10 marca

Otwarcie wystawy fotograficznej Ryszarda Dąbrowskiego „Pamięci poległych” (fotoreportażu z odsłonięcia tablicy przy Stoczni Szczecińskiej). Wystawę zorganizowało Niezależne Zrzeszenie Studentów.

27 marca

W Szczecinie odbył się 4-godzinny strajk ostrzegawczy na znak protestu przeciwko nieukaraniu winnych „prowokacji bydgoskiej”.

21 kwietnia

 Przywódca strajku szczecińskiego w styczniu 1971 r. – Edmund Bałuka – zmuszony do emigracji w 1973 r., wrócił nielegalnie do Szczecina i ukrył się w stoczni.

3 maja

„Solidarność” zorganizowała w Teatrze Letnim obchody święta Konstytucji 3 maja. W trakcie uroczystości poświęcono sztandar związkowy.

21 maja

Dyrektor Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego wydał zgodę na zatrudnienie Edmunda Bałuki.

4-8 czerwca

I Walne Zgromadzenie Delegatów NSZZ „Solidarność” Pomorza Zachodniego. Liczba członków związku na Pomorzu Zachodnim wynosiła 536 036. Zjazd powierzył funkcję przewodniczącego Marianowi Jurczykowi.

5-6 lipca

Druga część I Walnego Zgromadzenia Delegatów NSZZ „Solidarność” Pomorza Zachodniego, na którym wybrano 32 delegatów na zjazd krajowy związku.

5 sierpnia

Wielotysięczny masz protestacyjny kobiet ulicami Szczecina przeciwko brakom towarów w sklepach.

28 października

We wszystkich zakładach pracy Szczecina odbył się jednogodzinny strajk będący protestem przeciwko pogłębiającemu się kryzysowi.

5 listopada

W auli Politechniki Szczecińskiej odbył się zorganizowany przez Niezależne Zrzeszenie Studentów wykład Adama Michnika pt. „Dysydencja w Europie Środkowej”.

15-17 listopada

Atak prasy szczecińskiej i „Trybuny Ludu” na studentów Wyższej Szkoły Pedagogicznej – członków Niezależnego Zrzeszenia Studentów za wydanie plakatu z okazji 11 listopada z przedwojenną granicą Polski, sugerujący, że wymowa plakatu świadczyć miała o chęci oddania Niemcom Szczecina. W obronie studentów stanął rektor WSP Józef Kopeć.

18 listopada

Studenci Politechniki Szczecińskiej, Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Akademii Rolniczej i Wyższej Szkoły Morskiej przystąpili do strajku solidarnościowego z protestującymi studentami Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Radomiu przeciwko niezgodnemu z prawem wyborowi rektora tej uczelni.

3 grudnia

Pogotowie strajkowe w Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego. Jako jedyna w Polsce Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność” w Stoczni Szczecińskiej uchwaliła, że w razie uzyskania przez rząd specjalnych pełnomocnictw stoczniowcy rozpoczną protest.

12 grudnia

O godz. 23.00 funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa zajęli siedzibę Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” Pomorza Zachodniego i Ośrodek Telewizji w Szczecinie.

13 grudnia

Wprowadzenie w Polsce stanu wojennego. Internowano 51 działaczy NSZZ „Solidarność”, w tym również przewodniczącego Zarządu Regionu Mariana Jurczyka wracającego z posiedzenia Krajowej Komisji. O godz. 9.00 powołano w Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, na czele którego stanął dr Mieczysław Ustasiak – wiceprzewodniczący Zarządu Regionu. W skład komitetu weszli m.in.: Andrzej Milczanowski i Ewaryst Waligórski.

14 grudnia

Rozpoczęcie strajków okupacyjnych w Szczecińskiej Stoczni Remontowej „Gryfia”, Stoczni Parnica, Papierni Skolwin, Zakładach Przemysłu Elektrogrzejnego „Predom-Selfa”, Polskiej Żegludze Morskiej, Zarządzie Portu Szczecin-Świnoujście, Zakładach Budownictwa Kolejowego, Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej, Przedsiębiorstwie Produkcyjnym „Polmozbyt”, Zakładach Przemysłu Odzieżowego „Dana”, Przedsiębiorstwie Połowów Dalekomorskich i Usług Rybackich „Gryf”. Pacyfikacja przez ZOMO strajku w Przedsiębiorstwie Połowów Dalekomorskich i Usług Rybackich „Gryf”, która doprowadziła do likwidacji protestu.

15 grudnia

O godz. 1.00 w nocy czołgi staranowały dwie stoczniowe bramy (główna i przy Arsenale). Milicja i żołnierze aresztowali kilkadziesiąt osób, w tym członków Komitetu Strajkowego.

16 grudnia

Dalsza akcja strajkowa w Stoczni Szczecińskiej polegająca na odmowie wykonywania pracy lub nadmiernym przestrzeganiu przepisów (tzw. strajk włoski).

18 grudnia

Zawieszenie przez władze działalności Stoczni Szczecińskiej i rozpoczęcie zwalniania pracowników (zwolniono w ten sposób 1015 osób).

1982

4 stycznia

Wznowienie działalności Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego. Służba Bezpieczeństwa uniemożliwiła tego dnia protesty zwolnionych pracowników.

20 stycznia

Na skutek wprowadzenia stanu wojennego szeregi PZPR w województwie szczecińskim opuściło 1515 osób (z ogólnej liczby 67 095 członków i kandydatów partii).

12 lutego

Ukazał się pierwszy numer podziemnego pisma „KOS” wydawanego przez grupę pracowników Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego. Szefem gazety była studentka Wyższej Szkoły Pedagogicznej Teresa Hulboj.

4 marca

Przed Sądem Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy zapadł wyrok na przywódców strajku w Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego po wprowadzeniu stanu wojennego. W wyniku rozprawy skazano 6 osób: dr. Mieczysława Ustasiaka na 4 lata więzienia, Andrzeja Milczanowskiego na 5 lat więzienia, Tadeusza Lichotę na 3,5 roku więzienia, Ryszarda Drewniaka na 1,5 roku więzienia, Witolda Koralewskiego na 1,5 roku więzienia i Stefana Niewiadomskiego na 1,5 roku więzienia.

10 marca

Powstał podziemny Regionalny Komitet Strajkowy – Rada Koordynacyjna NSZZ „Solidarność”. W jej skład wchodzą m.in.: Grzegorz Durski, Stanisław Wądołowski i Stanisław Zabłoci. RKS wydajwała nielegalne pismo „Z podziemia”.

8 kwietnia

Powstał Międzyzakładowy Komitet Koordynacyjny NSZZ „Solidarność” w skład którego weszli: Longin Komołowski, Jan Otto, Władysław Lisewski i Jan Tarnowski. Grupa wydawała dwa nielegalne pisma: „Feniks” i „Informacje bieżące”.

1 maja

Kontrpochód zwolenników „Solidarności”, który w liczbie ok. 10 tys. osób przeszedł od bramy głównej Stoczni Szczecińskiej na Cmentarz Centralny.

3 maja

Demonstracje uliczne zwolenników NSZZ „Solidarność”. Interweniowały oddziały ZOMO. Doszło do walk ulicznych przy Bramie Portowej, ul. B. Krzywoustego, na pl. T. Kościuszki. Spalono m.in. hotel KW MO przy ul. Potulickiej. Walki na ulicach miasta trwały od godz. 11.00 do 23.00. Wojewoda szczeciński wprowadził godzinę milicyjną od godz. 22.00 do 5.00. Jednocześnie została zawieszona łączność telefoniczna. Milicja aresztowała 292 uczestników demonstracji.

17 czerwca

Decyzją wojewody szczecińskiego powołano Komitet ds. Powstania Uniwersytetu Zachodniopomorskiego. Przewodniczącym komitetu został Piotr Zaremba.

10 sierpnia

Pogrzeb Danuty i Andrzeja Jurczyków (syna i synowej Mariana Jurczyka), którzy zginęli w niewyjaśnionych okolicznościach. Pogrzeb przerodził się w wielką demonstrację na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie.

31 sierpnia

Z okazji rocznicy powstania NSZZ „Solidarność” doszło w Szczecinie do demonstracji, która została rozbita przez oddziały ZOMO w okolicach al. Wojska Polskiego i ul. B. Krzywoustego. Zatrzymano 182 demonstrantów. Rannych zostało 211 demonstrantów i milicjantów.

10 września

Ukazał się pierwszy numer szczecińskiego czasopisma „Morze i Ziemia”. Redaktorem naczelnym został Ryszard Liskowacki.

21 września

 Sąd Wojewódzki w Szczecinie wydał wyrok na Winicjusza Gureckiego, Marka Lachowskiego i Mariana Kamieńskiego za wydawanie i kolportowanie podziemnego pisma „Jedność”.

1983

2 kwietnia

Obradował pierwszy Wojewódzki Zjazd Polskiego Ruchu Obrony Narodowej (PRON).

1 maja

Pochód pierwszomajowy po dwóch latach organizowania go pod Pomnikiem Czynu Polaków powrócił na al. Wyzwolenia. Wzięło w nim udział zgodnie z informacjami prasowymi 100 tys. ludzi.

16 maja

Ukazał się pierwszy numer podziemnego pisma „Obraz” sygnowany przez Zespół Solidarnościowy. Redagowali go: Tomasz Zieliński, Wojciech Soiński, Helena Raszka, Andrzej Tarnowski, Michał Paziewski. Wydawane do 1989 r., zyskało sobie opinię najlepszego pisma wychodzącego w Szczecinie w drugiego obiegu.

31 grudnia

Zawieszono stan wojenny.

1984

13 marca

Władze rozwiązały Szczeciński Klub Katolików zarzucając mu „antysocjalistyczną orientację członków zarządu”.

15 marca

Na sesji Miejskiej Rady Narodowej przyjęto rezygnację Jana Stopery ze stanowiska prezydenta miasta w związku z objęciem przez niego stanowiska konsula PRL w Warnie.

1 kwietnia

Prezes Rady Ministrów mianował na stanowisko prezydenta Szczecina Ryszarda Rotkiewicza.

17 czerwca

Wybory do Wojewódzkiej i Miejskiej Rady Narodowej. Do bojkotu wyborów wezwały podziemne władze NSZZ „Solidarność”. Zgodnie z informacją komisji wyborczej w wyborach wzięło udział 63% uprawnionych. Według źródeł niezależnych wynik ten był niższy.

21 lipca

Sejm PRL postanowił powołać do życia w roku akademickim 1985/86 Uniwersytet Szczeciński.

29 lipca

Powstanie tajnej Rady Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” Pomorza Zachodniego. Na jej czele stanął Andrzej Milczanowski, a w skład rady weszli: Longin Komołowski, Władysław Dziczek, Tadeusz Olczak, Mieczysław Lisowski, Jerzy Zimowski i Jacek Sauk.

28 listopada

W drugim obiegu zaczął się ukazywać miesięcznik „Obecność” redagowany przez Grzegorza Kołtuniaka.

14 grudnia

Msza św. w intencji ojczyzny odprawiona w Kościele Najświętszego Serca Jezusowego przez ks. Andrzeja Wałdowskiego. Modlitwy wiernych czytali: Marian Jurczyk, Andrzej Milczanowski i Ewaryst Waligórski.

17 grudnia

W rocznicę wydarzeń 1970 r. pod tablicą Ofiar Grudnia przy bramie głównej Stoczni Szczecińskiej ks. bp. Kazimierz Majdański wraz z wiernymi odmówił Anioł Pański. O godz. 18.00 w Katedrze św. Jakuba został odprawiona rocznicowa msza.

Wyrok 2,5 roku więzienia dla Marka Adamkiewicza, absolwenta fizyki w Wyższej Szkole Pedagogicznej, za odmowę złożenia przysięgi wojskowej na wierność Związkowi Radzieckiemu. Marek Adamkiewicz stał się symbolem utworzonego w Polsce w 1985 r. ruchu pacyfistycznego „Wolność i Pokój”.

1985

1 maja

W oficjalnym pochodzie pierwszomajowym według źródeł niezależnych wzięło udział ok. 60 tys. ludzi. Działacze NSZZ „Solidarność” uczcili robotnicze święto złożeniem kwiatów pod tablica pamiątkową u bram Stoczni Szczecińskiej. Milicja wylegitymowała i spisała większość obecnych.

3 maja

Z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja ks. bp. Stanisław Stefanek odprawił mszę św. w Katedrze św. Jakuba. Po mszy doszło do starć wznoszących okrzyki na cześć „Solidarności” z oddziałami ZOMO. 70 osób zostało aresztowanych. 18 osób stanęło przed kolegiami ds. wykroczeń.

26 czerwca

Sąd Rejonowy w Szczecinie skazał Jana Kosteckiego na 2 lata więzienia za działalność w Komitecie Obrony Praworządności Pomorza Zachodniego. Drugi z oskarżonych w tym procesie Edmund Bałuka wyjechał do Francji w celu odwiedzenia rodziny i nie wrócił w terminie procesu.

30 sierpnia

Obchody piątej rocznicy podpisania porozumienia szczecińskiego w 1980 r. O godz. 12.00 ks. bp. Kazimierz Majdański odmówił pod bramą stoczni Anioł Pański. O godz. 18.00 w Katedrze św. Jakuba odprawił mszę św. Wokół katedry wszystkie ulice wypełnione były samochodami ZOMO. Do incydentów nie doszło.

30 września

Na Zamku Książąt Pomorskich odbyła się ogólnopolska inauguracja roku akademickiego 1985/86 z udziałem I sekretarza KC PZPR W. Jaruzelskiego. Inauguracja była połączona z rozpoczęciem pierwszego roku działalności Uniwersytetu Szczecińskiego, którego rektorem został dotychczasowy rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej Kazimierz Jaskot. Wykład inauguracyjny wygłosił prof. Piotr Zaremba.

13 października

Wybory do Sejmu PRL. Frekwencja wyborcza według Rady Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” wyniosła 62%.

1986

29 stycznia

Służba Bezpieczeństwa zatrzymała dziewięciu studentów podejrzanych o wydawanie podziemnego pisma „Peryskop”. Siedem osób zwolniono. Aresztowani zostali Grzegorz Wilczyński z Politechniki Szczecińskiej i Janusz Pańczyszyn z Uniwersytetu Szczecińskiego. Liczba więźniów politycznych w Szczecinie wynosiła cztery osoby. Oprócz wymienionych aresztowani byli Marek Adamkiewicz i Grzegorz Ostrowski.

20 lutego

Ukazał się pierwszy numer pisma „Lustra” (dwie strony formatu A4). Było to pismo wydawane przez powstały w Szczecinie Ruch Młodzieży Walczącej.

2 kwietnia

W areszcie śledczym przy ul. Kaszubskiej aresztowany z powodów politycznych student Politechniki Szczecińskiej Grzegorz Wilczyński rozpoczął głodówkę na znak protestu przeciwko warunkom, w jakich był przetrzymywany. Wraz z Wilczyńskim głodówkę podjęli więźniowie polityczni: Janusz Pańczyszyn i Grzegorz Ostrowski.

4 kwietnia

Ukazał się pierwszy numer podziemnego pisma Ruchu „Wolność i Pokój” redagowany przez zespół: Teresa Hulboj, Marzena i Jerzy Kowalscy, Andrzej Kotula i Paweł Bartnik.

11 kwietnia

Służba Bezpieczeństwa zatrzymała na Dworcu Głównym w Szczecinie prof. Tadeusza Łupkowskiego z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk i jego żonę, którzy przybyli na odczyt do Szczecińskiego Klubu Katolików. Na dworcu zatrzymano również Andrzeja Kotulę. Profesora z małżonką wypuszczono po kilku godzinach.

1 maja

W tradycyjnym pochodzie pierwszomajowym przedefilowało al. Wyzwolenia, zgodnie z informacjami prasowymi, 120 tys. szczecinian (według Rady Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” w pochodzie wzięło udział 60 tys. uczestników). Zwolennicy NSZZ „Solidarność” zgromadzili się w Kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa na mszy św.

1987

11 czerwca

Prawie milion wiernych wzięło udział w mszy św. z udziałem papieża Jana Pawła II na Jasnych Błoniach. Po zakończeniu mszy Jan Paweł II wmurował kamień węgielny w budynku Wyższego Seminarium Duchownego i odbył spotkanie w Katedrze św. Jakuba z duchowieństwem, alumnami i siostrami zakonnymi. Pomimo szczegółowych rewizji w czasie mszy św. na Jasnych Błoniach widać było transparenty NSZZ „Solidarność” i Ruchu „Wolność i Pokój”.

7 października

Reaktywowanie w Szczecinie Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Miesiąc później wychodzi pismo NZS „Czarna skrzynka” redagowane przez Adama Nadwornego, Grzegorza Kucharskiego i Jacka Rujnę.

1988

12 stycznia

Po raz pierwszy w prasie oficjalnej („Kurier Szczeciński”) ukazał się artykuł informujący o konflikcie między PRL a NRD o pas graniczny na Zatoce Pomorskiej.

17 marca

Kolejny incydent polsko-enerdowski między niemiecką wojskową kanonierką, a statkiem handlowym m/s „Narwik”, związany z konfliktem o tor wodny na Zatoce Pomorskiej.

26 kwietnia

Strajk w Hucie im. Lenina w Nowej Hucie. W następnych dniach w wielu miastach wybuchają strajki solidarnościowe.

5 maja

Dwie zajezdnie Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej podjęły strajk solidarnościowy ze strajkującymi robotnikami Huty Lenina, wysuwając jednocześnie żądania bytowe i domagając się pluralizmu związkowego w Polsce. Po 12 godzinach, po demonstracji siły przez ZOMO, strajki zostały zakończone.

18 maja

Dwóch przywódców strajku Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej, który odbył się 5 maja, Romuald Ziółkowski i Józef Ignor zostali dyscyplinarnie zwolnieni z pracy.

19 czerwca

Ostatnie w PRL wybory do wojewódzkich i miejskich rad narodowych.

22 czerwca

Wobec braku możliwości przywrócenia do pracy w drodze prawnej Romualda Ziółkowskiego i Józefa Igora – dyscyplinarnie zwolnionych przywódców strajku w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej – w trzech zajezdniach autobusowych: w Policach, Dąbiu i przy ul. Klonowica rozpoczął się strajk. Tego samego dnia wyrzuconych robotników przywrócono do pracy. Był to pierwszy zwycięski strajk w Polsce od wprowadzenia stanu wojennego.

13 lipca

W Szczecinie gościł sekretarz generalny Komitetu Centralnego KPZR Michał Gorbaczow z żoną Raisą. Odwiedził Stocznię Szczecińska im. A. Warskiego i spotkał się z mieszkańcami miasta.

17 sierpnia

Załoga Zarządu Portu Szczecin- Świnoujście nie podjęła pracy na porannej zmianie. Po przyłączeniu się do strajku drugiej zmiany powołano Komitet Strajkowy w składzie: Edward Radziewicz – przewodniczący, Józef Kowalczyk, Piotr Jania i Andrzej Milczanowski. Postulaty strajkujących to: legalizacja NSZZ „Solidarność”, podwyżki płac i gwarancja bezpieczeństwa dla działaczy związkowych.

18 sierpnia

Do strajku przyłączyły się zajezdnie autobusowe Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej (Dąbie, Police i ul. Klonowica) oraz Zakłady Budownictwa Kolejowego.

19 sierpnia

Wybuchły strajki w zajezdniach tramwajowych przy ul. Niemierzyńskiej i na Golęcinie.

20 sierpnia

W Szczecinie uruchomiono komunikację zastępczą ze sprowadzonych z innych miejscowości autobusów kierowanych przez żołnierzy.

22 sierpnia

Oddziały ZOMO przerywają strajk w trzech zajezdniach Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej: autobusowej w Policach oraz tramwajowych na Golęcinie i przy ul. Niemierzyńskiej.

24 sierpnia

Na wezwanie milicji przerwany został strajk w zajezdni autobusowej przy ul. Klonowica.

25 sierpnia

Międzyzakładowy Komitet Strajkowy wysłał do generała Wojciecha Jaruzelskiego apel o przywrócenie naruszanej przez NRD suwerenności na polskich wodach terytorialnych w Zatoce Pomorskiej.

3 września

Zakończenie po 18 dniach strajku w Porcie Szczecin- Świnoujście (najdłuższego strajku na Pomorzu Zachodnim w PRL). Podstawą zakończenia strajku stała się obietnica ministra spraw wewnętrznych gen. Czesława Kiszczaka, zgłoszona 31 sierpnia w rozmowie z Lechem Wałęsa, rozpoczęcia rozmów „okrągłego stołu”.

12 września

Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przekształca się w Międzyzakładowy Komitet Organizacyjny NSZZ „Solidarność” Pomorza Zachodniego. Przewodniczącym MKO został Edward Radziewicz, wiceprzewodniczącym Józef Ignor, sekretarzem Andrzej Milczanowski, a rzecznikiem prasowym Jerzy Zimowski. Siedzibą MKO były pomieszczenia przy kościele jezuitów przy ul. Pocztowej.

9 października

Powstały komitety założycielskie Niezależnego Zrzeszenia Studentów na Uniwersytecie Szczecińskim i Politechnice Szczecińskiej. Komitety złożyły w Wydziale Społeczno-Administracyjnym Urzędu Miejskiego wnioski o rejestracje NZS na obu uczelniach.

10 października

Do Sądu Wojewódzkiego wpłynął wniosek rejestracji NSZZ „Solidarność” Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego.

11 października

W skład Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego weszli członkowie podziemnej Rady Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność”: Longin Komołowski, Władysław Dziczek ze Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego, Tadeusz Olczak z Fabryki Czekolady „Gryf”, Mieczysław Lisowski z Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej, Jacek Sauk z Wyższej Szkoły Morskiej.

9 grudnia

Andrzej Milczanowski odebrał w Kopenhadze nagrodę Pokoju Fundacji Paula Lauritzena za działalność na rzecz realizacji idei Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

17 grudnia

O godz. 16.30 delegacje zakładów pracy złożyły kwiaty pod pomnikiem Ofiar Grudnia, a następnie około 3 tys. osób w pochodzie pod eskortą milicji udało się na mszę do katedry.

1989

5 stycznia

Sąd Rejonowy w Szczecinie umorzył postępowanie przeciwko sześciu pracownikom Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej o kierowanie strajkiem w sierpniu 1988 r.

18 stycznia

Duszpasterstwo Ludzi Pracy w Kościele św. Stanisława Kostki zorganizowało spotkanie Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego i Tymczasowego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” Mariana Jurczyka w celu szukania kompromisu i jedności. Do porozumienia nie doszło.

6 lutego

Początek obrad „okrągłego stołu”. W obradach po stronie NSZZ „Solidarność” wzięli udział m.in. Edward Radziewicz (zespół ds. pluralizmu związkowego), Andrzej Milczanowski (zespół prawny), Artur Balazs (zespół pluralizmu związkowego), Piotr Baumgart (zespół reform politycznych) i Przemysław Fenrych (zespół oświaty i szkół wyższych).

28 lutego

Wizyta w Szczecinie przewodniczącego NSZZ „Solidarność” Lecha Wałęsy, który spotkał się ze związkowcami Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego, złożył kwiaty pod tablicą Ofiar Grudnia, wziął udział w wiecu w porcie, a następnie na czele 20-tysięcznego pochodu udał się na mszę świętą w Katedrze św. Jakuba.

23 marca

Powstanie Obywatelskiego Komitetu Porozumiewawczego NSZZ „Solidarność” Pomorza Zachodniego. W jego skład weszli przedstawiciele Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego NSZZ „Solidarność”, NZS, Szczecińskiego Klubu Katolików, Ruchu „Wolność i Pokój”. Przewodniczącym wybrano Mieczysława Ustasiaka.

17-21 kwietnia

Rokowania między PRL a NRD w Berlinie, w trakcie których uzgodniono rozgraniczenie obszarów morskich na Zatoce Pomorskiej wraz z uzgodnieniem granic wód terytorialnych.

28 kwietnia

Obywatelski Komitet Porozumiewawczy w Szczecinie wybrał swoich kandydatów na posłów i senatorów w osobach: Jerzego Zimowskiego, Józefa Kowalczyka, Artura Balazsa, Bohdana Kopczyńskiego, Mieczysława Ustasiaka i Edmunda Bilickiego.

1 maja

Tymczasowy Zarząd Regionu „Solidarność” Mariana Jurczyka był organizatorem pochodu pierwszomajowego spod bram stoczni do kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. W marszu uczestniczyło 3 tys. ludzi. Na al. Wyzwolenia odbył się ostatni organizowany przez władze państwowe pochód pierwszomajowy w Szczecinie.

3 maja

Przy pl. Grunwaldzkim działacze Konfederacji Polski Niepodległej, Polskiej Partii Socjalistycznej i Niezależnego Zrzeszenia Studentów oraz Federacji Młodzieży Walczącej zorganizowali demonstracje dla uczczenia rocznicy Konstytucji 3 maja.

8 maja

Spotkanie Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego NSZZ „Solidarność” i Tymczasowego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” z Lechem Wałęsą w Gdańsku. Celem było doprowadzenie do porozumienia skłóconych działaczy szczecińskiej „Solidarności”. Do pojednania nie doszło i Lech Wałęsa upoważnił na piśmie do tworzenia NSZZ „Solidarność” w Szczecinie Edwarda Radziewicza, Andrzeja Milczanowskiego i Jana Tarnowskiego.

4 czerwca

W pierwszej turze wyborów do Sejmu i Senatu wzięło w Szczecinie udział 58,5% uprawnionych. Wybrano tylko przedstawicieli z listy Obywatelskiego Komitetu Porozumiewawczego „Solidarność”. Posłami zostali: Jerzy Zimowisk, Józef Kowalczyk, Artur Balazs i Bohdan Kopczyński, a senatorami: Mieczysław Ustasiak i Edmund Bilicki. Kandydaci z list PZPR nie uzyskali wymaganej liczby 50% głosów i musieli poddać się drugiej turze wyborów.